خارشتر، گیاهی است چندساله به ارتفاع ۲۰ تا ۱۲۰سانتی متر و دارای شاخه‌های متعدد خاردار به‌رنگ سبز تا سبز مات. طول خارها، از ۱ تا ۶سانتی‌متر متغیر بوده و زاویه آنها، تقریباً راست است.
برگ‌ها، بیضی شکل به‌طول۱۰ تا ۱۵ و عرض۳ تا ۵ میلی‌متر و گُل‌ها، که معمولاً در محور خارها و به‌تعداد ۲ تا ۸عدد در هر خار ظاهر می‌شوند، به‌رنگ قرمز ارغوانی تا جگری هستند. کاسه گُل، بدون کُرک است و میوه، به‌صورت نیام دانه‌تسبیحی، حاوی ۴ تا ۷دانه میباشد. سطح نیام، صاف یا دارای خارهای کوتاه است.
گیاه دارویی خارشتر و خواص گیاه خارشتر
خارشتردر دنیا، ۱۲گونه خارشتر وجود دارد که فقط ۲گونه آن در ایران می‌روید. گونه غالب در ایران، Alhagi maurorum است که شرح گیاهشناسی آن، در بالا آورده شد؛
اما گونه‌ای دیگر به‌نام Alhagi graecorum نیز در جنوب و جنوب‌غربی ایران می‌روید که قدّی کوتاه‌تر، خارهای انبوه‌تر، کاسه گُل کاملاً دندانه‌دار، میوه پوشیده از کرک‌های ابریشمی فشرده و نیامی تقریباً دانه‌تسبیحی دارد.
این گیاه را پیش‌تر به‌نام Alhagi manifera می‌شناختند. خارشترِ غالب یا Alhagi maurorum، دارای اسامی قبلی و مترادف A. persarum،A. camelorum و A. pseudalhagi بوده است.
نام‌های دیگر فارسی خارشتر عبارت است از خاراشتر، خاربز و علف ترنجبین، که در گناباد به آن خرنگبین (خارانگبین) می‌گویند. نام عربی این گیاه، الحاج است که نام علمی گیاه، Alhagi نیز از همین واژه گرفته شده است. واژه camelorum نیز به زبان لاتین، به معنی شتر است.
ریشه خارشتر بسیار عمیق، قوی و گسترده است؛ به‌طوری‌که یکی از عوامل تخریب بناهای باستانی به‌شمار می‌رود. این گیاه معمولاً در بیابان‌ها ومناطق کویری می‌روید؛ اما به‌صورت یک علف‌هرز سِمِج در اکثر مزارع، باغ‌ها و زمین‌های دست‌ورزی‌شده، به‌سرعت گسترش پیدا می‌کند و حتی گاهی آسفالت را نیز شکافته و از آن سر بَر می‌آورد.
جالب است بدانیم هرچند خارشتر، مورد تعلیف شتر و بُز قرار می‌گیرد و زنبور عسل نیز به گُل‌های آن علاقه دارد، اما تنها در بعضی زیست‌بوم‌های خاص و در صورت وجود و فعالیت حشره‌ای خاص می‌تواند ترنجبین تولید کند.
خواص و کاربردهای گیاه دارویی خارشتر
طبیعت خارشتر از نظر حکمای طبّ سنتی، خیلی گرم‌وخشک است و به‌عنوان مُدرّ و مُسهِل از آن بهره می‌برند. همچنین، جوشانده آن مُعرِّق است و مالیدن روغن برگ‌های آن برای روماتیسم مفید است. گُل‌های آن نیز برای التیام بواسیر مؤثر است. بر طبق تحقیقات جدید مشخص شده است که مواد موجود در ریشه خارشتر می‌تواند در تقویت سیستم دفاعی بدن مؤثر واقع شود و لذا گزینه مناسبی برای درمان و مهار بیماری ایدز به‌شمار می رود.
خارشتر
* نام‌های دیگر آن:
اشترخار، اشترغار، شوکة المبارکه، خارشتر، زنجبیل العجم، زنجبیل الفارس، شترخار، اشترغاز، خارترانگبین، علف ترنجبین، کسیمه، شوک‌الجمل، خاراشتری، جوانا، محروب و شوکه المبارک میباشد.
1. طبع آن گرم و بسیار خشک میباشد.
2. برای درمان اسهال گیاه بادآورد را ابتدا جوشانده، سپس دمکرده آن گاه قبل از غذا میل شود.
3. برای درمان بیماری صرع و بی خوابی که ناشی از ضعف اعصاب میباشد از جوشانده بادآورد روزی 3 بار میل شود.
4. برای درمان برونشیت مزمن و عفونت ریه 10 گرم بادآورد را در 200 سی‌سی آب‌جوش دمکرده در 3 نوبت میل شود.
5. برای درمان رماتیسم از روش شماره 4 استفاده شود.
6. برای درمان بیماری عرق النساء نیز می‌توان به روش شماره 4 استفاده کرد.
7. برای شستشوی زخم‌ها 40 گرم بادآورد را به مدت 10 دقیقه جوشانده سپس شستشو دهید.
8. کسانی که مبتلا به سرطان هستند 40 گرم بادآورد را در یک لیتر آب 20 دقیقه دمکرده بعد از هر غذا یک فنجان میل شود.
9. برای درمان تپش بیش از حد قلب 8 گرم بادآورد را در 200 سی‌سی آب‌جوش دمکرده روزی 3 فنجان به مدت 7 روز بنوشند.
10. برای دردهای نیمه سر نیز از دمکرده بادآورد استفاده شود.
11. برای تقویت دستگاه هاضمه و معده از دمکرده بادآورد استفاده شود.
12. دفع کننده انگل روده میباشد.
13. به هضم غذا کمک می‌کند.
14. برای بواسیر دمکرده بادآورد مفید میباشد.
15. برای تصفیه کردن خون حدود 5 گرم بادآورد را در 200 سی‌سی آب‌جوش 10 دقیقه دمکرده قبل از غذا یک فنجان میل شود.
16. ضدعفونی کننده کلیه میباشد، بصورت دمکرده استفاده شود.
17. گرچه از قی کردن در زمان حاملگی جلوگیری می‌کند ولی مصرف آن برای خانم‌های حامله مضر میباشد.
18. باعث بیرون راندن اسید اوریک از بدن می‌گردد.
19. آنتی بیوتیک میباشد.
20. برای باد سرخ و تیفوئید مفید میباشد.
21. بادآورد برای بیماری‌های عصبی و مالیخولیا و هیستری مفید میباشد، روزی 3 فنجان میل شود.
22. برای درد کمر می‌توان از دمکرده گیاه بادآورد استفاده کرد.
23. بادآورد برای ریه ضرر دارد مصلح آن افسنتین است.
24. اگر بادآورد را جای نیش عقرب بگذارید سم آن را می‌کشد.
25. در هند از این گیاه به عنوان تب بر استفاده می‌کنند.
