معرفی کامل شهر اهواز

معرفی کامل شهر اهواز

اهواز (دربارهٔ این پرونده تلفظ راهنما·اطلاعات) یکی از کلان‌شهرهای ایران است، که در بخش مرکزی شهرستان اهواز قرار دارد و به‌عنوان مرکز استان خوزستان شناخته می‌شود. جمعیّت این شهرستان طبق سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۹۵ حدود ۱٬۳۰۳٬۰۰۰ نفر می‌باشد،که به‌عنوان هفتمین شهر پرجمعیت ایران به‌شمار می‌آید. اهواز در موقعیت جغرافیایی ۳۱ درجه و ۳۰ دقیقه عرض شمالی و ۴۸ درجه و ۶۵ دقیقه طول شرقی، در بخش جلگه‌ای خوزستان و با ارتفاع ۱۲ متر از سطح دریا واقع شده‌است.

شهر اهواز با مساحت ۱۸۶۵۰ هکتار، به عنوان یکی از شهرهای وسیع ایران، محسوب می‌شود.  شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب که بزرگ‌ترین تولیدکننده نفت ایران به‌شمار می‌آید، در اهواز مستقر می‌باشد، همچنین شرکت ملی حفاری ایران که بزرگ‌ترین شرکت حفاری کشور محسوب می‌شود نیز در اهواز متمرکز می‌باشد. برخی از بزرگترین کارخانه‌های مادر کشور در این شهر جای دارند. رودخانه کارون پرآب‌ترین رودخانه ایران، با سرچشمه گرفتن از کوه‌های بختیاری، با ورود به اهواز، این شهر را به دو بخش شرقی و غربی تقسیم می‌کند

مردم‌شناسی

بر پایه تازه‌ترین آمار استانداری خوزستان، ۲۱۶ هزار نفر از شهروندان اهوازی کارگر، ۶۵ هزار نفر دانشجو، و ۲۳۰ هزار نفر دانش آموز هستند. در جریان جنگ ایران و عراق، از میان ساکنان اهوازی ۴۶۲۸ نفر کشته، بیش از ۱۰ هزار نفر زخمی، و ۹۲۳ نفر اسیر شده‌اند.

نظرسنجی سال ۱۳۸۹

طی پژوهشی که شرکت پژوهشگران خبره پارس به سفارش شورای فرهنگ عمومی در سال ۸۹ انجام داد و براساس یک بررسی میدانی و یک جامعه آماری از میان ساکنان ۲۸۸ شهر و حدود ۱۴۰۰ روستای سراسر کشور، درصد اقوامی که در این نظر سنجی نمونه‌گیری شد در اهواز به قرار زیر بود:

اقوام

اهواز سکونتگاه اقوام مختلفی است که از آن جمله می‌توان به عرب‌های ایران و مردم بختیاری اشاره کرد.

اقوام دیگری نیز در دوره‌های مختلف در این شهر ساکن بوده‌اند که از آن جمله می‌توان به کلیمیان اشاره کرد. جمعیت کلیمیان اهواز در قرون وسطی به سرعت رو به رشد بود به‌طوری‌که این شهر در دوران اشغال جنوب ایران به دست انگلستان یکی از مراکز صهیونیزم به‌شمار می‌آمد و از شهرهای دیگر یهودیان به این شهر مهاجرت می‌کردند. پس از ۱۹۴۸ میلادی بسیاری از کلیمیان مهاجرت کرده به اهواز به اسرائیل و تهران مهاجرت کردند سایر آنان نیز پس از انقلاب ۱۳۵۷ اهواز را ترک کردند به‌طوری‌که در اوایل سده ۲۱ کمتر از ۵ خانواده کلیمی در اهواز زندگی می‌کردند یهودیان بیشتر در حرفه داروسازی فعالیت داشتند

اهواز مرکز اقلیت دینی مندائیان در ایران است که اکثراً در پیشه نقره‌کاری فعالیت دارند. اهواز یکی از اسقف‌نشین مسیحیان کاتولیک کلدانی است و شماری از آشوریان را در خود جای داده‌است.

جغرافیا و آب‌وهوا

بخش بزرگی از استان خوزستان، جلگهاست و شهر اهواز نیز در بخش جلگه‌ای جای دارد ولی کمبود شدید پوشش گیاهی سبب گرمی و خشکی اهواز شده و آن را در رده گرمترین مناطق ایران جای داده‌است. در زمستان سرما تا پنج درجه سانتیگراد کاهش و در تابستان تا پنجاه درجه سانتیگراد افزایش می‌یابد. البته از سال ۱۳۸۱ برنامه‌های سودمندی برای افزایش سرانه فضای سبز شهری در اهواز انجام شده که از آن‌ها می‌توان به کاشت گونه کنوکارپوس که بومی فلوریدا است اشاره کرد

آلودگی هوا

بر اساس آمار رسمی، اهواز پس از اصفهان و تهران، بیشترین آلودگی هوا را دارد. میزان آلودگی هوا در این شهر روزبه‌روز افزایش یافته و شدیدتر می‌شود. مهم‌ترین علت آلودگی هوای اهواز، گردوغبار و حمل‌ونقل درون‌شهری است و دیگر عامل آلودگی‌ها گسترش افسارگسیخته بافت شهری و رسیدن آن به کارخانه‌هایی مانند ایران کربن و فولاد خوزستان است

بارها از طرف سازمان‌های مختلف همچون سازمان حفاظت محیط زیست استان خوزستان اعلام شده که اهواز ۸ برابر بیش از حد مجاز آلوده‌است، به همین دلیل بیشتر پروازها لغو و مدارس و کودکستانهای این شهر تعطیل می‌شوند، برخی سازمانهای دولتی دلیل این گرد و غبار را آلودگی ناشی از گرد و غبار صحرای عربستان و جنوب عراق و همچنین نبود بارش باران و نبود پوشش گیاهی در برخی مناطق خوزستان دانسته‌اند. دامنهٔ گسترش این آلودگی به استان‌های ایلام، لرستان و برخی از شهرهای استان فارس و بوشهر نیز بروز کرده.

بر اساس برنامه‌های سازمان محیط زیست، در صورت افزایش ۵۰۰ هکتاری پوشش گیاهی در شهر اهواز، و انجام پروژه کمربند سبز، بین چهار تا شش درجه از گرمای هوا در اهواز کاسته خواهد شد، و آلودگی هوا نیز تا حد چشمگیری پایین خواهد آمد. وانگهی از پاییز ۱۳۸۵ کل استان خوزستان درگیر پدیده توفان خاک شده‌است که زیان‌های مالی و جانی فراوانی به بار آورده‌است و گمان نمی‌رود با این برنامه‌ها بتوان آن را ناپدید یا کم نمود.

در سال ۲۰۱۱ بر پایه ی گزارش سازمان بهداشت جهانی شهر اهواز آلوده‌ترین شهر جهان شناخته شده‌است.

بحران زیست‌محیطیِ ریزگردها

بحران ریزگردهای استان خوزستان

این بحران باعث شده‌است شهر اهواز -مرکز این استان- از سوی سازمان بهداشت جهانی به عنوان یکی از آلوده‌ترین شهرهای جهان شناخته شود که باعث مشکلات تنفسی ساکنان این شهر شده‌است.

احتمال آلوده بودن این ریزگرد به مواد رادیواکتیو نگرانی‌های گسترده‌ای در مورد تأثیر این پدیده بر سلامت شهروندان بوجود آورده‌است.  سالانه حدود ۲۲ هزار نفر در استان خوزستان به دلیل مشکلات ناشی از آلودگی هوا و ریزگردها به بیمارستان و مراکز درمانی مراجعه می‌کنند.  در آبان ۱۳۹۴ در پی بارش باران اسیدی در این استان، برای صدها نفر مشکلات تنفسی پیش‌آمد که آنان را به بیمارستان کشانده و به بستری‌شدن بیش از یکصد نفر منجر شد

نیمه‌تعطیل شدنِ شهر در پیِ آلودگی هوا

با قطع‌شدنِ آب و برق، خوزستان به‌حالت نیمه‌تعطیل درآمد. از نخستین ساعت‌های بامداد شنبه، ۲۳ بهمن ۱۳۹۵ خورشیدی، آب، برق و اینترنت در اغلب شهرهای بزرگ خوزستان قطع شده و مراکز آموزشی و اداره‌ها تعطیل شدند.  گردوغبار شدید و رطوبت زیاد علت این وضعیت اعلام شد. در پیِ آن، جمعی از مردم اهواز در اعتراض به شرایط سخت و روزهای بحرانی اخیر خوزستان در اهواز تجمع کردند. در این تجمع مردم با شعارها و در دست داشتن پلاکاردهای اعتراضی، اعتراض خود را به وضعیت قطعی آب و برق، نبودِ مدیریت مناسب در شرایط آلودگی هوا و در شرایط بحرانی خوزستان و عملکرد ضعیف رئیس سازمان محیط زیست در رسیدگی به موضوع ریزگردها و بحث انتقال آب، اعلام و خواستار رسیدگی سریع به این موضوعات شدند.

رودخانه کارون


کارون که پرآب‌ترین و بزرگ‌ترین رودخانه ایران است از کوه‌های بختیاری سرچشمه گرفته و از میانهٔ اهواز عبور می‌کند. این رود با طول ۹۵۰ کیلومتر طولانی‌ترین رودی‌ست که تنها در داخل ایران قرار دارد و همچنین تنها رود ایران است که بخشی از آن قابل کشتیرانی است. همچنین آب آشامیدنی کلان‌شهر اهواز از رودخانه کارون تأمین می‌شود

پیچ‌وخم‌های موجود در سر راه این رود، خوزستان را به جلگه‌ای بزرگ تبدیل کرده‌است. سدهای مختلفی بر روی این رودخانه ساخته شده‌اند که مهم‌ترین آنها، سدهای کارون ۱، کارون ۳، کارون ۴، سد مسجدسلیمان و در پایین‌تر، سد گتوند علیا و سد تنظیمی گتوند هستند.

زنجیره انسانی حمایت از کارون

پس سه بار زنجیره انسانی توسط دوستداران محیط زیست اهوازی چهارمین زنجیره حمایت از کارون نیز با عنوان زنجیره سکوت به دلیل شفاف نبودن سخنان مقامات مسئول ملی و محلی، روز جمعه ۹ آبان ۱۳۹۲ در ساحل غربی رودخانه کارون در اهواز برگزار شد. در این زنجیره که با حضور هزاران شرکت‌کننده بود، مهدی یراحی از خوانندگان پاپ ایران نیز برای حمایت از کارون حضور داشت

گسل اهواز

گسل اهواز به طول تقریبی ۱۰۰ کیلومتر مهمترین گسل شهر اهواز است که از میانه شهر عبور می‌کند. گسل اهواز از نوع واژگون و در برخی مناطق از نوع راندگی است و ‫دستکم سازه‌های قدیمی تر از میانه‌زیستی را جابه‌جا کرده‌است. راستای گسل اهواز شمال باختری - جنوب خاوری است که با نام گسل پیش‌بوم اهواز شناخته می‌شود (‫‪Ahwaz‬‬ ‫‪Foreland‬‬ ‫‪Fault‬‬).

نمونه‌گیریهای به عمل آمده از گسل اهواز بیانگر فعال بودن این گسل است. سن‌یابی صورت گرفته با روش ‫ترمولومینسانس‬ بر روی گسل هواز برآوردی ۴۰۰۰ سال را به عنوان یک فعالیت زمین‌ساختی مهم برای گسل اهواز و رویداد یک زمین‌لرزه بزرگ که سبب جابه‌جایی مسیر کارون شده‌است را نشان می‌دهد و از آنجا که رویداد یک زمین لرزه بزرگ را در سال ۸۴۰ میلادی در منطقه اهواز گزارش کرده‌اند بنابراین با کسر این دو مقدار می‌توان عدد ۲۸۰۰ سال را به عنوان دوره بازگشت احتمالی لرزه‌زایی گسل اهواز در نظر گرفت.

شهروندان

یاسر عرفات در اهواز

یکی از موضوعات مهم اوایل انقلاب در ایران حضور یاسر عرفات بود. وی اولین میهمان خارجی که بلافاصله پس از انقلاب به تهران آمد، یاسر عرفات بود که در ۲۸ بهمن ۱۳۵۷ وارد تهران شد وی به‌همراه ابراهیم یزدی سفری به اهواز داشت و با اجازهٔ روح‌الله خمینی یک دفتر در اهواز دائر کرده بود. در این سفر عرفات با استقبال چشمگیر عرب‌های اهواز مواجه شد.

در زمان ورود عرفات، بحث مطالبات قومی نیز در اهواز و سایر نقاط قومی از سر گرفته شده بود.  حرکت جریان قومی در خوزستان و سخنرانی‌های شبیر خاقانی و اجتماع گروه موسوم به «روشنفکران عرب خوزستان» در اهواز در حمایت از شناسایی حقوق فرهنگی و ملّی خلق عرب و مشارکت عرب‌ها در مجلس مؤسسان، تحرک جریان قومی در سیستان و بلوچستان و کردستان از جمله موضوعات و مباحثی بود که در زمان ورود عرفات به اهواز مورد توجه قرار گرفته بود. این دفتر به سرعت پس از بازگشایی به اتهام جاسوسی و مداخله در امور داخلی ایران تعطیل شد. دلیل تعطیلی این دفاتر فلسطینی در اهواز از جانب تهران این بود که این دفاتر به نزاع و درگیری‌های قومی عرب‌های اهوازی دامن می‌زدند.

امکانات شهری

راه‌آهن

ایستگاه راه‌آهن اهواز در سال ۱۳۰۶ خورشیدی، افتتاح شد و هم‌اکنون نیز دردست بهره‌برداری است.  یک ایستگاه راه‌آهن دیگر نیز در این شهر موجود است به نام ایستگاه راه‌آهن کارون که قطارهای باری و مسافرتی از آن‌جا به بندر امام خمینی می‌روند.

دانشگاه‌ها


اهواز کنونی به دلیل وجود دانشگاه‌های بزرگ و معتبر از لحاظ آموزش عالی در جایگاه بسیار ممتازی در سطح کشور می‌باشد. یکشنبه ۲ مهرماه سال ۱۳۳۴ دانشگاه گندی‌شاپور تأسیس شد که چندی بعد به جندی‌شاپور تغییر نام داد و تا آغاز انقلاب اسلامی به همین نام شناخته می‌شد.

دانشکدهٔ کشاورزی اولین دانشکدهٔ راه‌اندازی‌شده در دانشگاه و رشته‌های کشاورزی، ادبیات، ریاضی و پزشکی از اولین رشته‌های ارائه‌شده در دانشگاه جندی‌شاپور می‌باشد. یکشنبه ۲۵ خرداد ۱۳۳۷ نخستین گروه سی و هشت نفری فارغ‌التحصیلان دانشکدهٔ کشاورزی دانشگاه جندی‌شاپور طی مراسمی گواهی‌نامهٔ خود را دریافت داشتند. دانشکده‌های مهندسی، الهیات در بدو شروع انقلاب اسلامی و مجتمع دزفول در سال ۱۳۶۶ و مابقی دانشکده‌ها پیش از انقلاب اسلامی شروع به فعالیت نموده‌اند.

با توجه به صنعتی بودن ناحیهٔ خوزستان فعالیت‌های تحقیقاتی دانشگاه شهید چمران از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و ده‌ها تألیف و ترجمه و صدها طرح تحقیقاتی حاصل تلاش‌های محققین این دانشگاه‌است.

هم اینک بیش از ۱۷۰ رشته در ۵۷ گروه آموزشی و ۱۳ دانشکده در حال فعالیت در این دانشگاه می‌باشند و رشته‌های پزشکی نیز به دانشگاه مستقلی تحت نام دانشگاه علوم پزشکی جندی‌شاپور اهواز تبدیل شدند. هم‌اکنون در اکثر رشته‌ها دورهٔ لیسانس و فوق لیسانس و در رشته‌های کشاورزی، علوم تربیتی و روان‌شناسی، ریاضی، دامپزشکی، شیمی دوره‌های دکتری برگزار می‌شود. دانشگاه شهید چمران دارای فضای آموزشی بسیار وسیع و مناسبی می‌باشد به‌طوری‌که در بین دانشگاه‌ها یکی از چهار دانشگاه بزرگ کشور و بزرگ‌ترین دانشگاه درجنوب و غرب کشور است.

دانشگاه شهید چمران اهواز

    قدیمی‌ترین دانشگاه این شهر است که در بخش غربی شهر و مشرف بر کنارهٔ رود کارون تأسیس شده‌است. دانشکدهٔ ادبیات و زبانهای خارجی این دانشگاه از پردیس اصلی جدا است و به عنوان یکی از نمادهای شهر اهواز شناخته می‌شود. دانشگاه شهید چمران اهواز یکی از بزرگترین دانشگاه‌های جنوب غرب کشور است. در سال ۱۳۸۷ تعداد ۵۰۹ عضو هیئت علمی در آن فعالیت داشته‌اند، و بیش از ۱۴۰۰۰ دانشجو در آن مشغول به تحصیل بودند.

دانشگاه علوم پزشکی جندی‌شاپور اهواز

    در سال ۱۳۳۴ خورشیدی دانشگاه بزرگی با نام جندی شاهپور در اهواز بنیاد نهاده شد. در آغاز رشته کشاورزی، و پس از آن رشته‌های گوناگون دیگر به آن افزوده شد. اکنون بخش مهندسی این دانشگاه به نام شهید چمران نام‌گذاری شده، و بخش پزشکی آن پس از یک دوره کوتاه که نام دانشکده علوم پزشکی اهواز به خود گرفت، دوباره در سال ۱۳۸۲ نام دانشگاه علوم پزشکی جندی شاهپور بر آن نهاده شد.

دانشگاه آزاد اسلامی اهواز

    نخستین واحد دانشگاه آزاد اسلامی در استان خوزستان بوده‌است که در سال ۱۳۶۲ با یک رشته ریاضی کار خود را آغاز کرد.

دیگر دانشگاه‌ها:

    دانشگاه صنعت نفت اهواز

    مؤسسهٔ آموزش عالی جهاد دانشگاهی خوزستان

    دانشکدهٔ صنعت آب و برق خوزستان

    دانشگاه آزاد اسلامی اهواز علوم و تحقیقات

    دانشگاه پیام نور اهواز

    دانشگاه امام حسین اهواز

    مرکز آموزش عالی فنی شهید چمران

    آموزشکدهٔ فنی و حرفه‌ای سما

    مجتمع آموزش عالی جهاد کشاورزی خوزستان

جاذبه‌های مذهبی


علی ابن مهزیار اهوازی، که در قرن سوم قمری می‌زیسته‌است، از فقها و محدثان معروف شیعه و از نزدیکان رضا، جواد، هادی، و حسن عسکری بوده و احکام دینی را نزد آن‌ها فرا گرفته‌است.

علی ابن مهزیار از مردم دورق (شادگان امروزی) بود که بعداً در اهواز ساکن شد. محل تولد او هندیجان می‌باشد ولی با توجه به اینکه در قرن سوم ه‍.ق هندیجان از توابع شهر دورق بود لذا او را اهل دورق معرفی کرده‌اند. پدر وی مذهب نصرانی داشت و سپس مسلمان شد و علی نیز به تبعیت از پدر در نوجوانی مسلمان گردید. بقعه علی بن مهزیار اهوازی در محلهٔ عامری و در کنار رود کارون اهواز واقع شده. این محل همه ساله محل برپایی مراسم مختلف مذهبی از جمله مراسم حسینی و مراسم مربوط به ماه رمضان است.

هتل‌ها

فهرست برخی از هتل‌های کنونی اهواز

شهرداری

شهرداری اهواز در سال ۱۳۰۴ خورشیدی تأسیس شد  و در حال حاضر دارای هشت منطقه می‌باشد. هم‌اکنون سید خلف موسوی به عنوان شهردار اهواز فعالیت می‌کند.

بیمارستان‌ها

•     بیمارستان امام خمینی اهواز

•     بیمارستان گلستان اهواز

•     بیمارستان رازی اهواز

•     بیمارستان ابوذر اهواز

•     بیمارستان شفا اهواز

•     بیمارستان سلامت اهواز

•     بیمارستان بزرگ نفت اهواز

•     بیمارستان آپادانا اهواز

•     بیمارستان شهید بقایی اهواز

•     بیمارستان آریا اهواز

•     بیمارستان اروند اهواز

•     بیمارستان مهر اهواز

•     بیمارستان امیرکبیر اهواز

•     بیمارستان امیرالمؤمنین اهواز

•     بیمارستان فاطمه الزهرا اهواز

•     بیمارستان ۵۷۸ ارتش اهواز

•     بیمارستان طالقانی اهواز

•     بیمارستان کرمی اهواز

•     بیمارستان بقایی ۲ اهواز

فرودگاه اهواز

فرودگاه اهواز (یاتا:AWZ و ایکائو:OIAW) نام فرودگاهی است که در اطراف شهر اهواز در جنوب غربی ایران واقع شده‌است. شرکتهای هواپیمایی جمهوری اسلامی (ایران ایر)، ایران ایرتور، آسمان، ماهان، کاسپین، تابان، کیش‌ایر، حمل و نقل هوایی نفت، ساها، ارم، فارس ایر، قشم و قشم ایر در فرودگاه اهواز فعال هستند، میانگین پروازهای داخلی و خارجی فرودگاه بین‌المللی اهواز روزانه ۱۸ پرواز می‌باشد

نشریات

•     روزنامهٔ عصر کارون

•     صبح کارون

•     روزنامهٔ کارون

•     روزنامهٔ نور خوزستان

•     هفته نامهٔ اهواز

•     ندای جنوب

•     فرهنگ جنوب

پارک

اهواز حدود ۲۸ پارک دارد  که قرار است بزرگترین شهربازی سرپوشیده ایران و ۱۵ پارک جدید نیز در اهواز راه‌اندازی شود

•     پارک لاله

•     هفت جام نرگس

•     پارک شهر بازی پاداد شهر

•     پارک دولت

•     پارک و شهربازی ۴۲ هکتاری ساحلی کیانپارس

•     پارک جنگلی ۲۰۰ هکتاری شهروند

•     پارک زیتون کارمندی

•     پارک علامه

•     پارک رزمندگان واقع درشهرک اهواز

•     پارک محله‌ای گل‌های نرگس

•     پارک صدف بهارستان

•     پارک قوری گلستان

•     پارک رشد فولادشهر

•     پارک لشکر

•     پارک رضا

بازار

یکی از بازارهای قدیمی شهر اهواز، بازار عبدالحمید نام دارد. بازارچه‌ای با ده‌ها دستفروش. در این بازارچه، دو بنای معروف مربوط به دوران حکمرانی شیخ خزعل هم‌زمان با دوره قاجار نیز وجود دارد.

سینما

شهر اهواز دارای ۱۰ سینما می‌باشد.

•     سینما ساحل

•     سینما بهمن

•     سینما هلال

•     سینما اکسین

•     سینمای شرکت نفت در نیوساید

•     سینمای شرکت نفت در شهرک نفت

•     سینمای حفاری در زیتون کارمندی

•     سینمای حفاری در شهرک حفاری

•     سینما قدس (نام سابق آن آریا بود)

•     سینما تالار آب و برق اهواز

•     سینمایی غیرمسقف کنار رودخانه کارون واقع در نادری

•     سینما اکسین

تالارها

•     تالار آفتاب

•     تالار مهتاب

•     تالار فردوسی

•     تالار مهر

•     تالار دانشگاه علوم پزشکی

•     تالار اجتماعات شهر

•     تالار آوینی

فرهنگسراها

اهواز دارای چندین فرهنگسرا می‌باشد. فرهنگ سرای اهواز در مساحت ۱۲۰۰۰ متر مربع دارای فضاهای مجزای اداری، رستوران، سالن سینما، آمفی تئاتر و سرای هنرمندان می‌باشد. این پروژه به منظور محاسبات و طراحی تأسیسات الکتریکی شامل سیستم روشنایی، سیستم نیرو و سیستم فشار ضعیف شامل سیستم‌های اعلام حریق، صوتی، تلفن طرح‌ریزی شده‌است.

فرهنگسرای مهدیه واقع در کوت عبدالله. فرهنگسرای علوی:  فرهنگسرای شیبان، در زمینی به مساحت هزار متر و با زیر بنای ۹۵۰متر مربع در دو طبقه شامل: خانه فرهنگ (کلاس‌های آموزشی و اداری و فضاهای نمایشگاهی) کتابخانه:مخزن کتاب و سالن مطالعه خواهران و برادران فعالیت خود را آغاز می‌کند.[۱۳۴] فرهنگسرای گلستان واقع در منطقه ۴ شهرداری.

    مصلای عربی

مصلای عربی در اهواز اولین مصلای نماز جمعه ایران است که در آن خطبه‌ها، به زبان عربی ایراد می‌شود. ساخت این مصلی با درخواست‌های مردمی و پیشنهاد و پیگیری‌های نماینده ولی فقیه در استان خوزستان به انجام رسید و برای اولین بار در ایران خطبه‌های نماز جمعه به زبان عربی در این مکان ایراد می‌شود، این امر در حالی به انجام می‌رسد که نماز جمعه اهواز در مصلای امام خمینی نیز به زبان فارسی برگزار می‌شود.  در این مصلا مراسم و جشن‌های مذهبی با حضور عشایر عرب برپا می‌شود

سوغات

سوغات اهواز خرما، کلوچه‌های خرمایی و لباس‌های محلی می‌باشد.

غذاهای سنتی

    کباب بختیاری

    اِمگِشِت (پلو ماهی، که از یک نوع ماهی خشک شده و شور می‌باشد)
   

غذاهای دریایی که با استفاده از ماهی طبخ می‌شوند مانند قلیه ماهی، ماهی صبور و حشو
 

   مُفَطَّح که از برنج همراه با گوشت گاو یا گوسفند و همراه با مخلفات درست می‌شود و در هنگام صرف در ظرف بزرگی (سینی) جلوی مهمانان گذاشته می‌شود.



آداب و رسوم

    عید فطر

یکی از اعیاد مذهبی اهواز و خوزستان است. بارها استان خوزستان برای عید فطر از امتیاز تعطیلی چند روزه برخوردار بوده‌است و نماینده اهواز و استاندار خوزستان دلیل این امر حضور مردم عرب در این استان است که عید فطر از اهمیت بالایی نزد آن‌ها برخوردار است براساس یک سنت دیرینه مردم خوزستان عید را در کنار اعضای خانواده، دوستان و دیگر مسلمانان با شکرگزاری به درگاه خداوند سپری کرده یا پس از بازگشت از نماز عید فطر افراد کوچک‌تر به خانه بزرگ‌ترهای خود می‌روند تا عید را به یکدیگر تبریک بگویند. این بازدیدها در محله‌ها به صورت دسته جمعی صورت می‌گیرد.

در سال ۱۳۹۰ نیز بحث افزایش عید در خوزستان مطرح بود. در خوزستان، روز عید فطر، از اهمیت و جایگاه بسیار بالاتری در فرهنگ عمومی برخوردار است؛ بدین معنا که گرامی‌داشت عید فطر، با هنجارها، رفتارها، رسم‌ها و آداب و سنن بسیاری همراه‌است. مجموعه این آیین‌ها از حدود یک هفته (کمتر یا بیشتر) قبل از فرارسیدن روز عید فطر آغاز و تا حداقل یک هفته پس از روز عید فطر ادامه می‌یابد.

در بخش مهمی از مناطق ایران، مردم، قبل از رسیدن عید فطر، لباس نو می‌خرند، خانه تکانی می‌کنند و با خرید شیرینی و دیگر وسایل پذیرایی، برای استقبال از مهمانان عید آماده می‌شوند. روند عیددیدنی شامل همهٔ اعضای یک خانواده بزرگ یا فامیل مستقر در مناطق و شهرهای مختلف می‌شود. این عیددیدنی‌ها معمولاً تا یک هفته طول می‌کشد و سفره‌های آجیل و شیرینی و شربت نیز در این مدت، به عنوان یک رسم پهن هستند.

عرب‌های اهواز و خوزستان روز دوم قبل از عید را «ام‌الوسخ» و یک روز مانده به عید را «ام‌الحلس» می‌نامند. ام‌الوسخ به معنای روز «چرکین» می‌باشد. در این روز مردم عرب به نظافت خانه‌های خود می‌پردازند، اجناس جدید برای منزل خرید می‌کنند و خانه را برای فرارسیدن عید و اکرام مهمان تمیز و آماده می‌کنند. روز بعد از ام‌الوسخ را ام‌الحلس می‌نامند. ام‌الحلس نیز که نامی محلی و قدیمی می‌باشد به معنای روز نظافت و رسیدگی شخصی که در آن جوانان به ظاهر خود رسیدگی می‌کنند.

البته واژه حلس دیگر کمتر به کار برده می‌شود و می‌توان گفت ام‌الحلس متضاد و نقطه مقابل ام‌الوسخ است. عرب‌های خوزستان برای خرید عید در روزهای پایانی ماه مبارک روانه بازار شده و از کوچک تا بزرگ آن‌ها لباس‌های جدید و نو می‌خرند.

    گرگیعان

گرگیعان از آداب بسیار کهن است که هر ساله در ۱۵ رمضان در اهواز اجرا می‌شود. در این شب کودکان عرب با پوشیدن لباس‌های عربی به خیابان‌ها آمده و کیسه‌های کوچکی را که از قبل تهیه کرده‌اند به گردن می‌آویزند و با سردادن سرودهای فولکوریک این شب، به در منازل همسایگان رفته و از آنان تقاضای عیدی و شیرینی می‌کنند. از معرفترین سرودهای این شب، ماجینه یا ماجینه حل الکیس و انطینه است؛ که معنای فارسی آن، ما آمدیم ما آمدیم، کیسه را بگشا و در آن برای ما هدیه‌ای بگذار، است.

    قهوه خوری و دله قهوه

مردم عرب اهواز همچون دیگر مردم کشور ایران فرهنگ خاص خود را دارند. مراسم قهوه خوری جز آثار ثبت ملی در ایران است.  دله قهوه یکی از اشیاء و ابزارهای فرهنگی مردم عرب است که در مراسم‌های رسمی چه در کشورهای همسایه در مراسم بین‌المللی و حتی در برگزاری‌های هیئت دولت در خوزستان، و بازدیدشان از مردم عرب ایران، همواره از این وسیله در پذیرایی‌ها به عنوان نماد فرهنگی استفاده شده‌است.

در برنامه‌ای در اهواز عشایر عرب خوزستان یک "دله قهوه "(ظرف مخصوص دم کردن قهوه مخصوص عشایر عرب) را به‌طور نمادین به وزیر اطلاعات اهدا کردند.  این نماد را در کشورهای همسایه و همچنین در اهواز و آبادان به صورت نمادی در ابعاد بزرگتر در میدان شهر نصب شده وجود دارد. در واقع مردم عرب برای نوشیدن قهوه مراسم و قوانین خاصی دارند و با اعتقاد و باورهایی که دارند آن را انجام می‌دهند. برای تهیه آن ابتدا قهوه را با وسیله‌ای دو شاخه به نام مهماس که شبیه منقاش است در ظرفی ریخته و تفت می‌دهند و آنگاه آن را در هاون آسیاب کرده و برای مراسم آماده می‌کنند، پس از آن در ظرفی بزرگ به نام «گم گم» یا «قم قم» که در خوزستان قاف به گاف تلفظ می‌شود، گمگم که چیزی شبیه گلاب پاشهای قدیمی و از جنس ورشو (مفرغ) است، در آن آب ریخته و پس از جوش آمدن، قهوه آسیاب شده را اضافه کرده و از هل هم برای خوش‌بو شدن آن استفاده می‌کنند.

هنگامی که قهوه آماده سرو باشد آن را در ظرف کوچکتری به نام «دله» که شبیه همان «گم گم» است ریخته و سپس این مراسم آئینی شیوه خاص فرد توزیع‌کننده آن ادامه می‌یابد. این فرد دله را در دست چپ و فنجان مخصوص قهوه خوری (که فنجانی بدون دسته‌است و فنیان خوانده می‌شود) را در دست راست گرفته، از سمت راست مجلس شروع به سرو قهوه می‌کنند، اگر در این مجلس سیدی وجود داشته باشد ابتدا از وی پذیرایی آغاز می‌شود و در غیر این صورت این مراسم از ریش سفید مجلس آغاز می‌شود و از سمت راستش قهوه دادن ادامه داده می‌شود. در مقابل شخصی که فنجان را از میزبان می‌گیرد جزء آداب و رسوم است که فنجان را با دست راستش دریافت کند.

اگر فنجان را با دست چپ دریافت کند نوعی بی‌احترامی به آداب و رسوم است. قهوه‌ای که از دله در فنجان ریخته می‌شود مقدارش بسیار کم، غلیظ و تلخ است و باید در انتهای ریختن قهوه و قبل از دادن فنجان به میهمان باید یک مرتبه نوک دله را به لبه فنجان قهوه کوبیده تا صدای فنجان بلند شود و پس از آن قهوه را تعارف کند. میهمان نیز پس از دریافت و نوشیدن قهوه، قبل از پس دادن فنجان خالی، باید دستش را یک مرتبه تکان داده، این تکان دادن به معنای آن است که دیگر کافی است و قهوه نمی‌نوشم. سپس میزبان سراغ نفر سمت راستی میهمان می‌رود و همین روند را تا انتها ادامه می‌دهد. مردم عرب برای این آداب و رسوم حساسیت به خرج می‌دهند و آن را قابل احترام می‌شمرند.

این قهوه دادن همواره به همراه قوانینش در اکثر مراسم‌های رسمی و غیررسمی به خصوص در مراسم خواستگاری، مهمانی‌های رسمی من‌جمله عید فطر و در مراسم سوگواری اجرا می‌شود. دله‌های قهوه، فنجان‌های مخصوص و کوچکی دارند

    لباس محلی عربهای اهواز (دشداشه)

لباس محلی اعراب اهواز که دشداشه نام دارد یک پیراهن سفید بلند است که در بیشتر شهرهای خوزستان پوشیده می‌شود از دیگر لباسهایی که همراه با دشداشه پوشیده می‌شود بشت می‌باشد که روی دشداشه آن را می‌پوشند همچنین چفیه نام پارچه‌ای است که روی سر گذاشته و دور آن یک حلقه به نام عگال می‌گذارند که چفیه را نگه دارد.

    چهارشنبه‌سوری

مراسمی است که در اهواز نیز مانند بیشتر نقاط ایران در آخرین سه‌شنبه شب سال برگزار می‌شود. این مراسم معمولاً با حوادثی نظیر آتش‌سوزی و آسیب‌دیدگی‌های جسمی نیز همراه‌است  این مراسم بیش‌تر در زیتون کارمندی و کارگری، کیانپارس، شهرک نفت و طالقانی، شرکت‌کنندگان بیشتری دارد و به همین خاطر معمولاً در مسیرهای منتهی به این نواحی محدودیت‌های ترافیکی چند ساعته درنظر گرفته می‌شود.  از دیگر آئین‌های چهارشنبه سوری که در اهواز اجرا می‌شود مراسم قاشق‌زنی می‌باشد که بیشتر کودکان به آن می‌پردازند.

    بازی محیبس

مِحِیبس کلمه مصغر شدهٔ «محبس»  به معنای انگشتر، نام یکی از بازی‌های رایج شب‌های رمضانی است. این بازی بیشتر میان عرب‌های ایران، عراق و کویت رواج دارد و به عنوان میراث معنوی شب‌های رمضانی معرفی می‌شود

رسوم مندائیان

مندائیان یا صابئین پیروان یحیی و یکی از اقلیت‌های مذهبی ایران هستند که در خوزستان صبّی می‌نامند و تعمید در آب جاری، همه ابعاد زندگی منداییان را دربرگرفته‌است. محل تمرکز منداییان ایران در مجاورت رود کارون در استان خوزستان است

    غسل تعمید

صابئین مندایی، هر یکشنبه در کنار رودخانه کارون غسل تعمید می‌بینند. تعمید اصلی‌ترین منسک مندائیان است که در زبان مندائی، «مصویا» گفته می‌شود. تعمید فقط باید توسط روحانی مندائی انجام شود. انجام تعمید به خودی خود در هر زمانی مستحب است. فرد روحانی مندایی داخل آب می‌رود و سپس فرد تعمید شونده در آب می‌نشیند. اگر کودک باشد، همراه فرد دیگری داخل آب می‌رود. ا خواندن «بوثه» ای دیگر آب روی سر فرد ریخته می‌شود. سپس فرد از آب بیرون آمده، روی صندلی، کرسی یا تخته‌ای می‌نشیند و روحانی بار دیگر از «گنزاربا» می‌خواند. سپس فرد دعای توبه یا حفاظت را می‌خواند و نان و آب مقدس را می‌خورد

    ازدواج

مناسک ازدواج در صبح یکشنبه آغاز می‌شود و عروس و داماد هر کدام دوبار توسط روحانی تعمید می‌شوند. بعد از انجام تعمیدها عروس و داماد از محل تعمید که لب رودخانه‌است به محل اجرای مراسم ازدواج می‌روند. مناسک عروسی مندایی مناسکی مشتمل بر عهد گرفتن از عروس و داماد، خوردن غذای مشترک آئینی و رد و بدل کردن آئینی بعضی هدایا است.

رسوم زرتشتیان

در اهواز اقلیت دینی زرتشتی همانند سایر زرتشتیان ایران، در جشن‌ها و مراسم مختلف گرد هم می‌آیند و آداب و رسوم خود را برپا می‌کنند.

    جشن سده

در روز دهم بهمن ماه هر سال زرتشتیان اهواز گرد هم می‌آیند و با برافروختن آتش و خواندن سرود و نیاش آیین جشن سده را به جا می‌آورند.

    جشن فروردینگان

این جشن در روز نوزده فروردین ماه برای یادبود درگذشتگان برپا می‌شود و با پخت خوراک و نان از مهمانان جشن پذیرایی می‌کنند.

    درگذشت اشو زرتشت

زرتشتیان اهواز در سالگرد درگذشت پیامبر خود اشوزرتشت گرد هم می‌آیند و به نیایش و خیرات برای شادی روح درگذشتگان می‌پردازند

    اردیبهشتگان

اردیبهشتگان از جملهٔ جشنهای دوازده‌گانهٔ سال ایران باستان بوده‌است و از شمار جشن‌های آتش است. زرتشتیان اهواز دوم اردیبهشت هر سال دور هم جمع می‌شوند و آن را جشن می‌گیرند.

    جشن گهنبار

گهنبار از با شکوه و مهم‌ترین جشن‌های مردمی زرتشتیان است که هدف برجسته آن، باروری یعنی بخشش و داد و دهش و ایجاد همبستگی و همازوری و پی بردن زرتشتیان از وضع یکدیگر در جامعه‌است. زرتشتیان در این جشن‌ها به ستایش اهورامزدا و سپاسگزاری از او برای داده‌ها و آفریده‌های نیک اش می‌پردازند.

    جشن مهرگان

مهرگان یکی از کهن‌ترین جشن‌های ایرانی است که همچون سایر نقاط این در اهواز هم برگزار می‌شود.

آثار تاریخی اهواز

سرای عجم

سرای عجم بنای تاریخی که در ر سال ۱۳۸۲ با شماره ۱۰۸۷۵ به ثبت ملی رسید. این بنا در گذشته هم به عنوان یکی از کاروانسراهای شیخ خزعل بوده و هم بازار و در حال حاضر به عنوان انبار از آن استفاده می‌شود. بنای سرای عجم از لحاظ معماری منحصربه‌فرد و بنایی یک طبقه‌است و دارای آجر چینی، ستون‌های حجاری شده، حجره‌های متعدد، سنگ‌فرش و در و پنجره چوبی است.

خانه دادرس

خانه دادرس بنایی بازمانده از دوره قاجاری است که در سال ۱۳۸۲ به شماره ۹۷۶۴ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است. این بنا در مرکز شهر اهواز در خیابان عبدالحمید ساخته شد.  در خیابان عبدالحمید و مرکز شهر اهواز خانه‌های متعددی از دوره‌های قاجاریه و پهلوی به جا مانده که بخش ناچیزی از آن‌ها به ثبت رسیده‌است. سرای دادرس یکی از این بناهای تاریخی شهر اهواز است که تاکنون فقط به ثبت رسیده و در نگهداری و مرمت آن کوتاهی شده‌است.

ساباط جنب خانه معین التجار

ساباط جنب خانه معین التجار مربوط به اوایل دوره قاجار است و در اهواز، قسمتی از بازار قدیمی واقع شده و این اثر در تاریخ ۸ دی ۱۳۷۸ با شمارهٔ ثبت ۲۵۴۸ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است

معین التجار

بنای معین التجار مربوط به دوره قاجار است و در اهواز، خیابان ۲۴ متری، خیابان کاوه غربی، نبش اول واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۰ آبان ۱۳۷۷ با شمارهٔ ثبت ۲۱۵۸ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است

منزل نفیسی

ساختمان نفیسی واقع در خیابان سلمان فارسی (نادری) روبه روی پارکینگ کارون بوده و به شماره ۳۴۹۴ در بیست و پنجم اسفند ماه ۱۳۷۹ ش به ثبت آثار ملی کشور رسیده‌است

میدان چهارشیر

میدان شهید بندر (چهارشیر) در سال ۱۳۳۸ ش احداث شده‌است و به شماره ۷۰۴۰ در دهم دی ماه ۱۳۸۱ ش به ثبت آثار ملی کشور رسیده‌است

سد شادروان

در دوران باستان هفت سد بر روی رودخانهٔ کارون ساخته شده بود که آخرین آن‌ها سد اهواز بود. بزرگ‌ترین و معروف‌ترین این هفت سد، سد شوشتر بوده‌است.

سد اهواز دارای سه دریچه بود که زمین‌های اطراف رودخانهٔ کارون به وسیلهٔ آن آبیاری می‌گردید و در زمان بالا آمد آب دریچه‌های مزبور باز می‌شد تا از خطر سیل جلوگیری شود. نوع معماری سد حاکی از این است که این بنا متعلق به دورهٔ ساسانیان می‌باشد.

تاریخ شکسته شدن سد مذکور دقیقاً ثبت نشده‌است، ولی احتمالاً در قرن پنجم یا ششم هجری قمری بوده‌است. زیرا تا قبل از تاریخ مذکور، سد اهواز هنوز سالم بوده‌است. به‌طوری‌که مقدسی در قرن چهارم هجری قمری دربارهٔ آن می‌نویسد: «اگر شادروان (سد) نبود اهواز نبود! چه در آن هنگام از آب‌هایش بهره‌برداری نمی‌شد. شادروان درهایی دارد که هنگام افزایش آب آن‌ها را باز می‌کنند و گر نه اهواز را غرق می‌کند.»

در زمانی که سد هنوز تخریب نشده بود از آن به عنوان پل جهت عبور و مرور نیز استفاده می‌شد.[۱۸۰] ابودُلَف تاریخ‌نگار سدهٔ چهارم هجری قمری جایگاه این سد را روبه‌روی مسجد علی بن موسی الرضا گزارش کرده‌است.

دبیرستان شاپور

دبیرستان شاپور واقع در خیابان شریعتی، جنب کلوپ ورزشی بوده و به شماره ۳۶۱۰ در بیست و پنجم ۱۳۷۹ ش به ثبت آثار ملی رسیده‌است.

بیمارستان امام خمینی (جندی شاپور دوران شاهنشاهی)

بیمارستان امام خمینی اهواز در شرق رودخانه کارون، بین بلوار ساحلی و خیابان ۲۴ متری و در ضلع شمالی باغ معین واقع شده‌است. ساختمان بیمارستان مزبور متعلق به دوره پهلوی اول است که به شماره ۷۰۴۱ در دهم دی ماه سال ۱۳۸۱ ش به ثبت آثار ملی کشور رسیده‌است.

هشت بنگله

منازل سازمانی راه‌آهن (هشت بنگله) که در دورهٔ پهلوی اول ساخته شده اشت در خیابان فلسطین روبروی فرمانداری قرار دارد و به شماره ۲۵۷۵ در بیست و هفتم بهمن ماه سال ۱۳۷۸ شمسی به ثبت آثار ملی کشور رسیده‌است. معروفترین ساکن این منطقه حاج یعقوب سبهانی رئیس قطار باری بوده‌است که در دوران دفاع مقدس نقش بسزائی در جابه جائی مهمات و اسلحه؛ پیکر شهدا و اسرای عراقی. درسال ۱۳۸۶ دار فانی را به وداع گفت

منازل مسکونی راه‌آهن

منازل مزبور که مربوط به دوره پهلوی اول می‌باشد در غرب رودخانه کارون کنار پل نادری واقع شده و به شماره ۲۵۸۷ در بیست و هفتم ماه سال ۱۳۸۷ شمسی به ثبت آثار ملی کشور رسیده‌است

کارخانه ریسندگی و بافندگی

در سال ۱۳۰۹ شمسی در دوره پهلوی اول اولین کارخانه ریسندگی و بافندگی توسط چند نفر از تجار شهر به صورت شرکت سهامی در انتهای خیابان امام (ضلع شرقی) روبروی ساختمان فعلی جهاد کشاورزی استان احداث گردید. کارخانه مزبور را از شرکت آ.ا. گ (A.E.G) خریداری کرده بودند. قسمت اعظم ساختمان کارخانه ریسندگی طی سال‌های اخیر توسط صاحبان آن تخریب و بخشی از زمین به فروش رسید. باقی‌مانده بنای مذکور به شماره۲۹۱۳ در تاریخ بیستم آذرماه سال ۱۳۷۹ شمسی به ثبت آثار ملی کشور رسیده‌است. اما با کمال تاسف در مهرماه سال ۱۳۸۴ شمسی بقایای آن تخریب گردید

دانشکده ادبیات

دانشکده ادبیات با مساحتی حدود سه هزار مترمربع در ساحل غربی رود کارون کنار پل نادری و ابتدای خیابان امام موسی صدر قرار دارد. بنای مذکور در سال ۱۳۱۳ شمسی احداث شده و قوس‌های دایره‌ای شکل ایوان آن و همچنین رواق‌های حیات مرکزی حاکی از مشخصه‌های معماری دورهٔ پهلوی اول می‌باشد. درابتدا بنای مذکور به عنوان ساختمان مرکزی بانک ملی استان مورد استفاده قرار می‌گرفت.

سپس در اختیار دانشگاه دانشگاه جندی‌شاپور (شهید چمران فعلی) قرار داده شد و تاکنون از آن به عنوان دانشکده ادبیات استفاده می‌شود. دانشکده ادبیات (ساختمان سه گوش) به شماره ۲۴۹۷ در بیست و ششم آبان ماه سال ۱۳۷۸ شمسی به ثبت آثار ملی کشور رسیده‌است. معمار دانشکده ادبیات فردی آلمانی به نام مهندس آندره گدار بوده‌است.

کوشک حمیدیه

کوشک حمیدیه واقع درشهر حمیدیه در اواخر دوره قاجار و اوایل دوره پهلوی ساخته شده‌است و به شماره ۳۹۸۰ در پنجم تیر ماه سال ۱۳۸۰ شمسی به ثبت آثار ملی کشور رسیده‌است

دانشسرای مقدماتی

دانشسرای مقدماتی متعلق به دوره پهلوی اول بوده و در ضلع جنوبی باغ معین در انتهای خیابان شهید آهنگری (بختیاری قبلی) واقع گردیده‌است. این بنا با شماره ۲۶۰۵ در بیست و پنج اسفند ماه سال ۱۳۷۸ شمسی به ثبت آثار ملی کشور رسیده‌است.

سیلوی اهواز

نقش بنای سیلوی اهواز در سال ۱۳۱۵ طرح و ساختمان آن در سال ۱۳۱۷ و در سال ۱۳۱۹ با هزینه پانزده میلیون ریال به پایان رسید. سیلوی اهواز با ظرفیت ۳۲۰۰ تن دومین سیلوی کشور بعد از سیلوی تهران بوده‌است. این سیلو به سه راه آبی، شوسه وراه آهن دسترسی داشت.

منزل ماپار

منزل ماپار متعلق به دوره پهلوی اول بوده و در خیابان فردوسی بین شهید جهانیان و کافی واقع شده‌است. این بنا دارای زیرزمینی ساخته شده از سنگ و دو حیاط با دو حوض می‌باشد. وجود تزئینات آجری و طاق نماها و در چوبی به کار گرفته شده در بنا جلوه‌ای به آن بخشیده‌است. منزل ماپار به شماره ۴۲۲۶ در بیستم شهریور ماه سال ۱۳۸۰ به ثبت آثار ملی ایران رسیده‌است.

استان خوزستان