استان البرز|شهرستان محمدشهر

استان البرز

شهرستان محمدشهر

مُحَمَّدشَهر شهری با بیش از ۱۴۰ هزار نفر جمعیت است که در استان البرز و در بخش مرکزی شهرستان کرج قرار دارد.

این شهر در قسمت جنوبی کرج در بین راه کرج و ماهدشت تشکیل شده و با مهرشهر و ماهدشت و مشکین دشت و صفادشت(در استان تهران) همسایه‌است. این منطقه از چند محله مهم و با پتانسیل بالای رشد در طی سالهای متمادی تشکیل شده‌ است و شامل کوی جعفریه (جعفرآباد)، همایون‌ویلا،کوی ولایت (ولدآباد)، محله اصفهانی‌ها، چمران، عباس‌آباد، و است. گفتنی است روستاهایی نظیر فرخ آباد و زییادشت و همچنین روستای علی‌آباد گونه (حسن‌آباد)  در جوار این شهر قرار گرفته اند.

شهر محمدشهر با آب و هوائی نسبتا معتدل که ارتفاع آن از سطح دریا ۱۳۲۰ متر و در طول ۵۵ /۵۰ و عرض ۴۶ /۳۵ جغرافیایی قرار دارد. معدل حداکثر درجه حرارت محمد شهر ۲۱ درجه و حداقل ۹ درجه و معدل متوسط آن ۱۵ درجه سانتی گراد میباشد.

محمدشهر چسبیده به ضلع جنوبی کرج که تا مرکز کلانشهر کرج تنها ۶ دقیقه فاصله دارد. محمدشهر پل ارتباطی کرج با شهرهای جنوبی همانند صفادشت- ماهدشت – اشتهارد و جاده اصلی آن نیز جاده ترانزیت و رابط استان البرز با استان‌های غربی کشور میباشد.

شایان ذکر است که شهر محمدشهر در سالهای اخیر کانون و جایگاه مناسبی برای حضور سرمایه گذاران خارجی و داخلی در بخش های خصوصی و دولتی گردیده و شاهد اجرای پروژه های تجاری و مراکز خرید عظیمی همچون مجتمع تجاری شریعت پروما، مجتمع تجاری پردیسان ، مجتمع تجاری و اداری الماس شهر ،مجتمع تجاری میلاد نور ، مجتمع ورزشی برنا و یکی از مشخصه های بارز و پتانسیل شهر محمدشهر حضور بسیار قوی بخش خصوصی در خصوص احداث مسکن و همچنین تعاونی های مسکن می‌باشد که مجتمع مسکونی طلائیه با بیش از ۱۲۰۰ واحد مسکونی و… و  همچنین چندین شرکت خصوصی در رابطه تولید انبوه مسکن را می‌توان نامبرد.

گفتنی است در حریم شهر محمدشهر و ماهدشت (در ضلع جنوب) و در قالب مسکن مهر، هزاران واحد مسکونی ساخته شده است که بی شک با اتمام واگذاری این منطقه به شکل فزاینده ای به جمعیت جنوب شهرستان کرج (شهرهای محمدشهر و ماهدشت) اضافه خواهد شد.

محمدشهر در نگاه تاریخی جاده انجم آباد ( یا همان جاده ابریشم ) را در خود جای داده است که از اراضی قزل قشلاق یا همان جعفر آباد می گذرد که امروز آن مکان به پارک جنگلی فدک تبدیل شده و مساحتی بالغ بر ۸۰ هکتار نهال کاری و فضای سبز را تحت پوشش دارد. 

محمد شهر با داشتن آب وهوایی بسیار مناسب و نزدیکی به پایتخت محلی جهت تفرج گاه پایتخت نشینان در طی سال‌های قبل بوده و وجود باغات بسیار و شهرکهای ویلائی زیبا به لحاظ آب و هوائی مناسب و وجود مراکز ورزشی و تفریحی و مجتمع های اسب دوانی و همچنین زمین چوگان است.

قابل ذکر است که این شهر در چند سال گذشته شاهد حضور سرمایه گذاران بزرگ صنایع چوب کشور است که همین مسئله عاملی شده تا مسئولین منطقه در پی ساماندهی و اعلام آمادگی برای میزبانی از افرادی برآیند که تمایل به سرمایه گذاری در بخش صنایع چوب را دارند و در هیمن ارتباط طرحی با عنوان طرح پایانه صنایع چوب کشور با توجه به نزدیکی فرودگاه پیام در دست مطالعه قرار گرفت.

بی تردید وجود باغات میوه و زمینهای کشاورزی در شهر محمدشهر یکی از شاخصه های مهم دیگر این شهر اس و آن را به یک قطب کشاورزی در استان البرز و فراتر از آن تبدیل کرده و در همین ارتباط سازمانها و موسسات کشاورزی زیادی در این منطقه به فعالیت می پردازند؛ همانند: اداره آب و خاک –نهال و بذر و خاک شناسی ،اداره هواشناسی و همچنین محمدشهر مرکز صادرات میوه و صیفی جات به کشورهای حاشیه خلیج فارس می باشد و بزرگترین سردخانه های کشور و مراکز سورتینگ میوه در این شهر استقرار یافته است .

با افتتاح متروی محمدشهر در سال ۱۳۸۹ به عنوان یک ایستگاه میان راهی در خط ۵ (کرج-تهران) قطارشهری تهران و حومه، جذابیت‌های محمدشهر برای مهاجرپذیری چندین برابر شد و همین امر هم موجب جذب و افزایش جمعیت افزونتری برای این منطقه شد. (همچنین قرار است یکی از خطوط داخلی مترو ( خط ۵) به داخل محمدشهر وارد شود.)

نزدیکی بیشتر محدوده‌های شمالی این شهر به متروی محمدشهر و آزادراه تهران- کرج جذابیت بیشتری را برای سرمایه گذاران مسکن ایجاد کرده است و گرایش بیشتری به ساخت و ساز در محلات شمالی شهر همچون محمدآباد، دشت بهشت و سیدآباد مشاهده می‌شود. اراضی بایر و خالی میان هسته‌های روستایی محمدشهر نیز بویژه در مناطق مرکزی شهر چون حجت آباد، ولد آباد بزرگ و ولد آباد کوچک به سرعت به زیر ساخت و ساز مسکونی می‌رود و الگوی آپارتمان نشینی در غالب ساختمان‌های بلندمرتبه را در این شهر رواج می‌دهد. محلات همایون ویلا (مجتمع ۱۰۰۰ واحدی)، شهرک امیدوار و شهرک طالقانی ماحصل این دست ساخت و سازهای انبوه می‌باشند. در محلات به نسبت فقیرنشین تر شهر نیز به علت عدم مطلوبیت برای سرمایه گذاران مسکن از یک سو و عدم توانایی مالی ساکنین در این نواحی به نوسازی ساختمان‌ها، پدیده «پشت بام سازی» یا «پشت بام نشینی» به چشم می‌خورد.

تاریخچه محمدشهر

محمدشهر از گسترش و به هم پیوستن ۱۳ روستا و آبادی در دشت نسبتاً همواری در جنوب کرج و در اطراف جاده کرج –ماهدشت بوجود آمده‌است. محمدشهر کنونی همان نصیر آباد می‌باشد که در قلعه‌ای در اطراف محمدشهر قرار داشت. هرچند که در خارج از محدوده قانونی محمدشهر و در حوالی آن می‌توان به امامزاده عبدالله و تپه‌های تاریخی قشلاق تپه در علی‌آباد گونه را نام برد یا در ماهدشت نیز آثار تاریخی زیادی مانند قلعه مادرشاه، قلعه حیدرآباد، تپه‌های حیدرآباد و امامزاده احمد و محمود وجود دارند. مهمترین عوامل شکل‌گیری هسته‌های روستایی در دشت همواری که در جنوب کرج با شیب بسیار ملایمی به سمت جنوب کشیده شده‌است، وجود خاک حاصلخیز و چشمه سارهای فراوان آن بوده‌است. این اراضی تا دوران پهلوی اول در غالب مجموعه‌ای از آبادی‌ها و اراضی وسیع کشاورزی اطراف آن‌ها توسط ملاکان بزرگ و به صورت ارباب و رعیتی اداره می‌شد. در محدوده محمدشهر کنونی سه عمارت ارباب نشین وجود داشته‌است که یکی از آن‌ها در نزدیکی چشمه سارهای آب سیاه در محله حجت آباد فعلی قرار داشته و دیگری با عنوان قلعه یدالله در جنوب محله عباس‌آباد کنونی بوده و سومی در محلهٔ کوی بهار (تپه قشلاق) واقع بوده‌است.

در دوره پهلوی دوم و پس از اصلاحات ارضی، وجود خاک حاصلخیز و چشمه سارهای فراوان این محدوده مهاجرینی را از سایر مناطق کشور به این محدوده کشانده‌است. به‌طوری‌که چندین خانواده ساوه‌ای و قره قانی هسته آبادی عباس‌آباد را در مرکز محله عباس‌آباد و محله قراقانی‌ها را در جنوب محله یزدی‌های کنونی ایجاد کرده‌اند. چندین خانواده مهاجر یزدی با خرید زمین کشاورزی و سکونت در این محدوده هسته آبادی یزدی‌ها را در اطراف خیابان ۲۲ بهمن کنونی در محله یزدی‌های کنونی بنا گذاشته‌اند. چندین خانواده نطنزی هسته اولیه آبادی نطنزی‌ها را در محله چمران کنونی ایجاد می‌کنند و چندین خانواده اصفهانی نیز هسته محله اصفهانیها را در شرق محدوده کنونی محمدشهر ایجاد کردند. چندین خانوادهٔ بختیاری در مرکز اصلی محمدشهر ساکن شدند که خیابان بختیاری نشان همین امر است و البته بختیاری‌ها در حجت آباد نیز بطور گسترده سکونت داشتند.

در این دوره به علت توجه خاندان پهلوی به روستای مردآباد و احداث عمارت مادرشاه (همسر دوم رضاشاه پهلوی و مادر محمدرضا پهلوی) در این روستا که بعدها به «شاهدشت» و بعد از انقلاب اسلامی به «ماهدشت» تغییر نام داد، جاده کرج-ماهدشت از اهمیت بیشتری برخوردار گشت و به تدریج آبادی‌های محمدآباد، ولدآباد و سیدآباد در اطراف این جاده ایجاد شدند.

در اواخر دوره پهلوی و پس از انقلاب اسلامی و در فاصله سال‌های ۱۳۴۵ تا ۱۳۷۵ با توسعه شهرک‌های صنعتی و استقرار صنایع مهم کشور در فاصله تهران و کرج موج جدیدی از رشد در محدوده محمدشهر کنونی آغاز می‌شود. این شهر در مسیر ترانزیت تهران، کرج، اشتهارد و از آنجا به قزوین، همدان و کرمانشاه و همچنین در مجاورت فرودگاه پیام و منطقه ویژه اقتصادی پیام قرار می‌گیرد. در نهایت در سال ۱۳۷۵ محدوده دهستان محمدآباد که از چندین روستا و آبادی تشکیل شده بود با جمعیتی بالغ بر ۵۸ هزار نفر به شهر تبدیل می‌شود و به محمدشهر تغییر نام می‌دهد. در این دوره بی‌کفایتی مسئولان وقت و عدم نظارت کافی باعث شدت گرفتن ساخت و سازهای بدون طرح و برنامه و غالباً بدون نظارت و مجوز در سراسر شهر شد.

در بین سال‌های ۱۳۷۵ تا ۱۳۹۰ این شهر به دلیل نزدیکی به شهر تهران و کرج، نقش یک شهر خوابگاهی را ایفا می‌کرده‌است و به علت قیمت پایین زمین در آن به نسبت تهران و کرج، مقصد مهاجرین بسیاری از مناطق دیگری بوده که با استفاده از فرصت‌های موجود در کرج و تهران، جویای زندگی و کار بهتر بوده‌اند. این موضوع و بی‌کفایتی مسئولات مجموعاً باعث تفکیک‌های قانونی و بعضاً غیرقانونی باغات و زمین‌های کشاورزی توسط مالکان اراضی باغی و زراعی در محدوده محمدشهر و به ویژه در محله‌های شهرک بعثت، چمران و جعفرآباد می‌شود و این اراضی را به زیرساخت و سازهای مسکونی برده‌است؛ به گونه‌ای که جمعیت محمدشهر در فاصله سال‌های ۱۳۷۵ تا ۱۳۸۵ با نرخ رشد ۳٫۰۶ به ۸۳۲۷۲ نفر (۷۹۴۵۱ نفر در محدوده قانونی فعلی) در سال ۱۳۸۵می‌رسد. هرچند که در سال ۱۳۷۹ طرح هادی محمدشهر توسط مشاور باوند تهیه می‌شود، اما در عمل این طرح به علت نوپا بودن نهاد شهرداری در این شهر، تحولات عظیمی که در این شهر در حال رخ دادن بود و همچنین گسست کالبدی و اجتماعی که هنوز در بین هسته‌های روستایی اولیه تشکیل دهنده شهر وجود داشت، از دستیابی به بسیاری از اهداف و پیشنهادات خود در خصوص کنترل توسعه محمدشهر بازمی‌ماند و با ادامه افزایش جمعیت شهر مدیریت شهری را به تهیه یک طرح راهبردی- ساختاری در هماهنگی با تحولات حوزه کرج-شهریار در منطقه کلانشهری تهران وامی‌دارد. مطالعات این طرح از سال ۱۳۸۷ توسط مشاور باوند آغاز می‌شود و در نهایت در سال ۱۳۹۰ به تصویب شورای عالی شهرسازی ومعماری ایران قرار می‌گیرد. این طرح که پهنه بندی عملکردی و فعالیتی را برای شهر پیشنهاد می‌دهد تاکنون به اجرا در نیامده و با نبود یک طرح تفصیلی برای آن همچنان طرح هادی قبلی ملاک عمل شهرداری این شهر قرار دارد.

با افتتاح متروی محمدشهر در سال ۱۳۸۹ به عنوان یک ایستگاه میان راهی در خط ۵ متروی تهران (کرج-تهران)، جذابیت‌های محمدشهر برای مهاجرپذیری را دوچندان کرد و جمعیت این شهر در سال ۱۳۹۰ به ۹۹۹۴۰ (۹۶۷۰۸ نفر در محدوده قانونی فعلی) رسید. نزدیکی بیشتر محدوده‌های شمالی این شهر به متروی محمدشهر و آزادراه تهران- کرج جذابیت بیشتری را برای سرمایه‌گذاران مسکن ایجاد کرده‌است و گرایش بیشتری به ساخت و ساز در محلات شمالی شهر همچون محمدآباد، دشت بهشت و سیدآباد مشاهده می‌شود. اراضی بایر و خالی میان هسته‌های روستایی محمدشهر نیز به ویژه در مناطق مرکزی شهر چون حجت آباد، ولد آباد بزرگ و ولد آباد کوچک به سرعت به زیر ساخت و ساز مسکونی می‌رود و الگوی آپارتمان نشینی در غالب ساختمان‌های بلندمرتبه را در این شهر رواج می‌دهد. محلات همایون ویلا (مجتمع ۱۰۰۰ واحدی)، شهرک امیدوار و شهرک طالقانی ماحصل این دست ساخت و سازهای انبوه می‌باشند. در محلات به نسبت فقیرنشین تر شهر نیز به علت عدم مطلوبیت برای سرمایه‌گذاران مسکن از یک سو و عدم توانایی مالی ساکنین در این نواحی به نوسازی ساختمان‌ها، پدیده «پشت بام سازی» یا «پشت بام نشینی» به چشم می‌خورد که در آن مالکین به صورت غیرقانونی اقدام به ساخت طبقات جدید در ساختمان‌های کوتاه مرتبه خود نموده و آن را برای فروش یا اجاره به مهاجرین تنگدست تازه‌وارد عرضه می‌کنند یا برای فرزندانشان که ازدواج کرده و خانواده جدید مستقلی را تشکیل می‌دهند در نظر می‌گیرند؛ بنابراین این سرعت فزاینده جمعیت‌پذیری از یک طرف و بی‌تدبیری و بی‌کفایتی مسئولان شهری از طرف دیگر و فقدان ابزار و سیاست‌های لازم جهت اسکان مطلوب جمعیت موجب بروز ناهنجاری‌های گسترده‌ای در نظام کالبدی و اجتماعی این شهرگردید که از آن جمله می‌توان به ایجاد بافت‌های فرسوده در هسته‌های روستایی این شهر و ایجاد اجتماعات ناپایدار و نابسامان شهر در قالب محلات غیررسمی در حاشیه‌های محمدشهر اشاره کرد.

همان‌طور که اشاره شد، طرح راهبردی-ساختاری این شهر که در ابتدا در شورای توسعه و برنامه‌ریزی استان البرز به تصویب رسیده بود، در سال ۱۳۹۰ به تصویب شورای عالی شهرسازی و معماری ایران رسید و در سال ۱۳۹۱ به شهرداری این شهر ابلاغ شد. به دنبال آن تهیه طرح تفصیلی محمدشهر در سال ۱۳۹۳ توسط مهندسین مشاور مآب آغاز شده‌است. اما همچنان امیدی به بهبود وضعیت معماری شهر و سطح رفاه شهروندان وجود نداردو نارضایتی مردم شهر از مسئولان شهری چند برابر بیشتر از گذشته‌است.

لینک مقالات مربوط به شهر های استان البرز

معرفی کرج|همه چیز در مورد شهر کرج

دیدنی های کرج|معرفی جاذبه های گردشگری کرج

استان البرز|معرفی شهرستان نظر آباد

معرفی استان البرز|شهرستان کمال شهر

استان البرز|معرفی شهرستان فردیس

البرز گردی|شهر فردیس|جاذبه های گردشگری فردیس

تاریخچه مشکین دشت|معرفی مشکین دشت|دیدنی های مشکین دشت

ماهدشت کرج|جاذبه های گردشگری ماهدشت

استان البرز|شهرستان محمدشهر

شهر جدید هشتگرد|معرفی هشتگرد

جاذبه ها ی گردشگری هشتگرد | دیدنی های هشتگرد

چهارباغ (البرز) | دیدنی های شهر چهار باغ

شهرستان اشتهارد استان البرز|دیدنی های اشتهارد