معرفی کرج|همه چیز در مورد شهر کرج

معرفی کرج

کرج یکی از کلانشهرهای ایران و همچنین مرکز استان البرز و مرکز شهرستان کرج است. کرج یکی از شهرهای کوهپایه‌ای ایران می‌باشد که در دامنهٔ رشته کوههای البرز و در بلندای ۱۳۰۰ متری از سطح دریا واقع شده‌است. جمعیّت این شهر طبق آمار رسمی سال ۱۳۹۰ برابر ۱٬۶۱۴٬۶۲۶ نفر می‌باشد که از این جهت در حال حاضر پس از شهرهای تهران و مشهد و اصفهان به‌عنوان چهارمین شهر پرجمعیت ایران به‌شمار می‌رود. کرج پس از تهران بزرگ‌ترین شهر مهاجرپذیر ایران است و همچنین جمعیت این شهر نسبت به سایر شهرهای بزرگ ایران جوان‌تر است.  کرج هم‌اکنون به‌عنوان یکی از کلان‌شهرهای کشور ایران به‌شمار می‌آید. این شهر در میان کلان‌شهرهای ایران با رشد جمعیت سالانهٔ ۳/۱۴ درصد بالاترین رشد جمعیت را دارد.

موقعیت و تقسیمات کشوری

کرج با ۱۶۲ کیلومتر مربع وسعت در ۳۵ کیلومتری غرب تهران و در دامنه جنوبی رشته کوههای البرز قرار گرفته‌است. این شهرستان از شمال به استان مازندران، از جنوب به شهرستان شهریار و استان مرکزی، از غرب به شهرستان ساوجبلاغ و قزوین و از شرق به استان تهران محدود است. جلگه پهناور کرج با ارتفاع متوسط ۱۳۲۰ متر از سطح دریا در مسیر راه ارتباطی وسایط نقلیه حامل کالاهای وارداتی و صادراتی از مرز ترکیه و آذربایجان و به مقصد تهران و بالعکس است. کوههای البرز استان مازندران و کرج را از هم جدا کرده‌است.

دهستان کرج در میان دره‌های پرپیچ‌وخم البرز و در اطراف جاده چالوس قرار دارند. از تونل کندوان تا روستای مراد تپه در غرب اشتهارد، حوزه فرمانداری کرج را تشکیل می‌دهد. حوزه فرمانداری کرج در سال ۱۳۳۷ برای جمعیتی در حدود ۳۵ هزار نفر و با وسعتی در حدود ۵۸۳۰ کیلومتر مربع بنیاد شد.

این شهرستان تا سال ۱۳۶۸ دارای چند بخش شامل: مرکزی، شهریار، رباط کریم و طالقان و اشتهارد بود، ولی پس از تبدیل بخش‌های شهریار و رباط کریم و ساوجبلاغ به شهرستان چهار بخش از آن جدا گردید و هم‌اکنون شامل دو بخش مرکزی و اشتهارد و هفت دهستان است. بخش مرکزی با ۶ دهستان به نام‌های: نسا، آسارا، آدران، کمال آباد، گرمدره از تونل کندوان تا (ماهدشت) یا مرد آباد یا همان شاهدشت قدیم را شامل می‌شود. بخش اشتهارد که از احمدآباد تا مرادتپه ادامه دارد، تنها یک دهستان به نام پلنگ آباد (رحمانیه) دارد.

پیشینه تاریخی

کرج که هم اکنون بخش قابل توجهی از فشار جمعیت و کم آبی تهران را تحمل می‌کند، از دوران پیش از تاریخ و باستان نیز سرزمینی پرجاذبه و مرکز آب و آبادانی بوده‌است. استعدادهای طبیعی و منابع آبی فراوان سلسله جبال البرز، همچنین خاک حاصلخیز دامنه‌های البرز و دشت منتهی به آن برای اجتماعات بشری مناسب بوده‌است و دلیل آن آثار باستانی ارزشمندی است که در گوشه و کنار این جلگه وسیع و در حاشیه راههای ارتباطی کهن قابل مشاهده‌است. تپه‌های آق تپه، مراد تپه و تپه مردآباد، قلعه‌های تاریخی تنگ گسیل و شهرستانک و آثار دوران اسلامی همچون برج میدانک مغولی، پل و کاروانسرای شاه‌عباسی کرج، کاخ‌های قاجاری و کاخهای رضا شاهی و محمدرضا شاهی حکایت از استمرار استقرارهای پی در پی در این منطقه دارد.

اطلاعات موجود حاکی است که کرج مدتی جزء مازندران و زمانی قسمتی از ری بوده‌است و گاهی از روستاهای طالقان یا شهرستانک محسوب می‌شده‌است. تا پیش از حمله مغول رفت و آمد کاروان‌ها بیشتر از راهی بوده که از طریق سگزآباد و شهریار به ری می‌رفته. از این دوره به بعد راه قزوین – کرج – ری به قبلی ترجیح داده شده‌است ولی اهمیت کرج در دوره صفوی به دلیل قرار گرفتن بر سر راه قزوین به تهران و تبریز بیشتر شده و کاروانسراها، پلها و قلعه‌های ایجاد شده در حاشیه این جاده به آن هویت بخشیده‌است.

از مورخین معتبری که از کرج یاد کرده، مقدسی است. وی در سده چهارم هجری قمری از کرج به عنوان یکی از روستاهای ری نام برده‌است.در آغاز سده هفتم هجری قمری یاقوت حموی نیز کرج را تابع ری دانسته‌است.

حمدالله مستوفی در سده هشتم هجری قمری کن و کرج را از ولایات تابع طالقان برشمرده و در ذکر رودخانه‌های عراق عجم از کوهرود نام می‌برد که ویژگی‌های آن به طور دقیق قابل تطبیق بر روی رودخانه کرج است.

در سده‌های میانه اسلام و پس از آن به ویژه در عهد آخرین پادشاهان صفوی که تهران مقر حکومتی دربار می‌شود، مسیر قزوین – کرج – تهران مورد توجه قرار می‌گیرد و به احتمال فراوان کاروانسرای صفوی کرج قابل انتساب به همین دوره‌است. باشکوهترین دوره تاریخی، دوره قاجاریه به ویژه عصر فتحعلی شاه و ناصرالدین شاه بوده‌است. در این دوره کرج به علت همجواری با پایتخت و قرار گرفتن بر سر راه ارتباطی سلطانیه و تبریز مورد توجه سلیمان میرزا نیز بوده‌است. مجموعه سلیمانیه کرج به این مقطع زمانی تعلق دارد. در همین دوران سپاهیان زیادی از منطقه عبور کرده و یادداشتهایی از خود بر جای نهاده‌اند که برای دسترسی به اطلاعات جامع تر می‌توان به سفرنامه‌ها مراجعه کرد.

کرج از کلمه کرج به معنی بانگ و فریاد است. زیرا در تپه آتشگاه و کوههای کلاک و قلعه دختر شهرستانک و بز قلعه اشتهارد در ایام تابستان برای خبر رساندن و دیده بانی آتش افروزی می‌شد و در موقع جنگ بدینوسیله از هجوم دشمنان با خبر می‌شدند، در آن روزگار ممکن است، نام کرج، کرج بوده‌است.

در فرهنگ نفیسی کرج به معنی گوی، گریبان، چاک و شکاف آمده و آنرودخانه ایست که در کوههای شمال غربی ری جاری می‌شد و بلوک شهریار و ساوجبلاغ را مشروب می‌سازد و نام دهی است در کنار این رودخانه که پادشاهان قاجار در آنجا بناها و قصرهای عالیه برپا نموده‌اند. همچنین در کتب مختلف آمده، لفظ کرج از کلمه کرژ به معنی کوهپایه‌است.

مراحل گسترش تاریخی شهرستان

کرج با قدمتی دیرینه و جمعیتی انبوه و پیشینه‌ای تاریخی تا رسیدن به کلانشهر کنونی راه پر پیچ و خمی را پیموده‌است. کرج در محدوده خیابان‌های کشاورز و مصباح، روستایی تابع بخش ساوجبلاغ از توابع حوزه ۱۹ تهران بود و در این دوره مراکز اداری و تجاری آن گاهی تهران، برغان، کردان و هشتگرد بوده‌است. سپس شهر کرج تابع شهرستان تهران شد و نمایندگی‌های ادارات مرکزی به رتق و فتق امور آن می‌پرداختند. این شهرستان با جهشی سریع از دوره روستایی و شهری گذشت و منطقه بسیار وسیعی را در بر گرفت.

اشتهارد، شهریار، طالقان، ساوجبلاغ، کوهپایه و بخش حومه تابع استان تهران، همه قلمرو کرج به حساب می‌آمد. پس از انقلاب اسلامی، با گسترش سریع و افزایش جمعیت و پیدایش قطب‌های جاذبه‌ای، کرج به چندین شهرستان و منطقه تقسیم شد؛ که اینک هر کدام از بخش‌های پیشین به یک شهرستان و بسیاری از روستاهای اقماری آن خود به شهر و شهرک‌هایی تبدیل شده‌اند.

محدوده‌ای که امروز کرج بزرگ (شهر کرج) نامیده می‌شود، در گذشته شامل روستاهایی تابع حوزه کن، شهرستان شمیران، ساوجبلاغ و شهریار بوده است؛ و کلاک، سرجو، حصار، وسیه، باغ پیر، بیلقان، حسین‌آباد بیلقان، علی‌آباد پرگیرک، تپه مرادآباد، بیدستان، صحرای ویان، جوادآباد، نهر رستم، دره دروا، حسن‌آباد، حاجی‌آباد، صوفی‌آباد، وهرجرد (ورگرد)، دلمبر، حیدرآباد، میان‌جاده، شنبه‌دژ، نوزمین، سیاه کلان، کسین، کارخانه قند، حسین‌آباد مهرشهر، جو مردآباد، سرحد آباد، آسیا برجی، سرآسیاب، ده کرج، حسین‌آباد راه‌آهن، شهر صنعتی، اطراف امامزاده طاهر و امامزاده حسن، باغ فلاحت و مناطق دیگری که درسال‌های اخیر در محدوده شهر کرج قرار گرفته، را در بر می‌گرفته‌است.

پس از سرشماری سال ۷۵ و دوره جدید ریاست جمهوری و مجلس شورای اسلامی و ضرورت‌های عدیده، به نظر می‌رسد که کرج تا رسیدن به مرحله استانی مهم فاصله‌ای نداشته باشد.

برپایه بررسی‌های سال ۱۳۸۷ خورشیدی کلانشهر کرج در آن سال دارای ۶۸۰ هکتار بافت فرسوده شهری بوده‌است




نام کرج

همیشه تصور می شد کرج یک نام فارسی می باشد.

اما دو شهر دیگر با نام کرج نیز وجود دارند:

یکی کرج در نزدیکی قازان در تاتارستان ( جایی که قزل یورت در کنار آن واقع می باشد)

دیگری کرج در بایکال (زادگاه چنگیز خان)

در یکی از معتبرترین مرجع های جغرافیایی ایران گفته شده است:

کرج از کراج به معنای فریاد است. زیرا برای خبر رساندن از آتش استفاده می شده است! ( فرهنگ گیتاشناسی)

من نمی دانیم آیا آنها رد پای سرخپوستان آپاچی را هم کشف کرده اند و نیز متوجه شده اند که آنها بجای آتش ( آنقدر صدایشان بلند بوده که از فرسنگ ها دورتر) از فریاد استفاده می کرده اند!

در جای دیگر آنرا از کلمه کاوک به معنای شکاف می دانند!

دیگری آنرا به علت وجود قایق ها ( کرجی) می داند. حتما ایشان می خواهند تاریخ بنای سد کرج را به هخامنشیان مربوط کنند!

واقعیت چیز دیگریست!

مهمترین مشکل شهر کرج آهکی بودن آب چاههای آن است. بنابراین بازار شوفاژکارها داغ است.
نیز اگر شما گذرتان به جاده چالوس بخورد، در منطقه گچسر معادن متعدد لایم را می بینید.

مراحل گسترش تاریخی شهرستان

کرج با قدمتی دیرینه و جمعیتی انبوه و پیشینه‌ای تاریخی تا رسیدن به کلانشهر کنونی راه پر پیچ و خمی را پیموده‌است. کرج در محدوده خیابان‌های کشاورز و مصباح، روستایی تابع بخش ساوجبلاغ از توابع حوزه ۱۹ تهران بود و در این دوره مراکز اداری و تجاری آن گاهی تهران، برغان، کردان و هشتگرد بوده‌است.

سپس شهر کرج تابع شهرستان تهران شد و نمایندگی‌های ادارات مرکزی به رتق و فتق امور آن می‌پرداختند. این شهرستان با جهشی سریع از دوره روستایی و شهری گذشت و منطقه بسیار وسیعی را در بر گرفت. اشتهارد، شهریار، طالقان، ساوجبلاغ، کوهپایه و بخش حومه تابع استان تهران، همه قلمرو کرج به حساب می‌آمد. پس از انقلاب اسلامی، با گسترش سریع و افزایش جمعیت و پیدایش قطب‌های جاذبه‌ای، کرج به چندین شهرستان و منطقه تقسیم شد؛ که اینک هر کدام از بخش‌های پیشین به یک شهرستان و بسیاری از روستاهای اقماری آن خود به شهر و شهرک‌هایی تبدیل شده‌اند.

محدوده‌ای که امروز کرج بزرگ (شهر کرج) نامیده می‌شود، در گذشته شامل روستاهایی تابع حوزه کن، شهرستان شمیران، ساوجبلاغ و شهریار بوده است؛ و کلاک، سرجو، حصار، وسیه، باغ پیر، بیلقان، حسین‌آباد بیلقان، علی‌آباد پرگیرک، تپه مرادآباد، بیدستان، صحرای ویان، جوادآباد، نهر رستم، دره دروا، حسن‌آباد، حاجی‌آباد، صوفی‌آباد، وهرجرد (ورگرد)، دلمبر، حیدرآباد، میان‌جاده، شنبه‌دژ، نوزمین، سیاه کلان، کسین، کارخانه قند، حسین‌آباد مهرشهر، جو مردآباد، سرحد آباد، آسیا برجی، سرآسیاب، ده کرج، حسین‌آباد راه‌آهن، شهر صنعتی، اطراف امامزاده طاهر و امامزاده حسن، باغ فلاحت و مناطق دیگری که درسال‌های اخیر در محدوده شهر کرج قرار گرفته، را در بر می‌گرفته‌است.

پس از سرشماری سال ۷۵ و دوره جدید ریاست جمهوری و مجلس شورای اسلامی و ضرورت‌های عدیده، به نظر می‌رسد که کرج تا رسیدن به مرحله استانی مهم فاصله‌ای نداشته باشد.

برپایه بررسی‌های سال ۱۳۸۷ خورشیدی کلانشهر کرج در آن سال دارای ۶۸۰ هکتار بافت فرسوده شهری بوده‌است.

دانشگاه‌ها و مراکز علمی گسترده مستقر در شهر کرج

    پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران

    دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج

    دانشگاه هنر

    دانشگاه تربیت معلم

    دانشگاه جامع علمی - کابردی

    دانشگاه پیام نور

    دانشکده علوم پزشکی

    آموزشکده فنی شهید بهشتی

    آموزشکده عالی سما واحد کرج

    آموزشکده عالی محیط زیست کرج

    دبیرستان و مرکز پیش دانشگاهی البرز (کالج البرز) موسسه ی فرهنگی آموزشی البرز

    دبیرستان و مرکز پیش دانشگاهی دهخدا

    موسسه علمی فرهنگی پژوهندگان علم كرج

محله‌ها

از محله‌های قدیمی کرج که دارای ساکنین اصیل و بومی هستند می‌توان به محله‌های مصباح، حاجی‌آباد، جوادآباد، آسیاب برجی، حصارک، میان‌جاده، حصار، کلاک و سرحدآباد اشاره کرد. گویش بومی کرج که به گویش‌های ایرانی مناطق شمالی‌تر همانندی داشته در این محله‌ها صحبت می‌شده‌است

دیگر محله‌ها:

    چهارراه طالقانی

    اتحاد

    شهرک استادان

    اسلام‌آباد

    آسیاب برجی

    اصفهانی‌ها

    اکبرآباد

    آسارا

    باغستان

    محله بهار

    جهانشهر

    جوادآباد

    چهارصددستگاه کرج

    جعفرآباد (جعفریه)

    حاجی‌آباد

    حسن‌آباد

    حسین‌آباد

    حصار

    حصار بالا

    حصارک

    حیدرآباد


    خیابان فردوسی

    دهقان‌ویلا

    دولت‌آباد

    رزکان نو

    زیبادشت

    ساسانی (شهید صدوقی)

    سرجوب

    سرحدآباد

    سهرابیه

    شاهین ویلا

    شهر صنعتی

    شهرک ۱۱۰

    شهرک امام

    شهرک امام رضا

    شهرک جهازی‌ها

    شهرک ذوب آهن

    شهرک شاهد
    

    شهرک شهید رستمی

    شهرک شهید مطهری

    شهرک شیخ سعدی

    شهرک فرهنگیان

    شهرک وحدت

    شهرک یاس

    شکرآباد

    عظیمیه (شهرک رسالت)

    فاز ۴

    فردیس

    قزلحصار

    قلمستان

    کلاک

    کوی امامیه

    کوی بنفشه

    کوی شقایق

    کوی قائم

    کوی کارمندان جنوبی

    کوی کارمندان شمالی

    کوی مدرس

    کوی ولی‌عصر

  
    کیانمهر

    گلشهر

    گوهردشت (رجایی‌شهر)

    مرکز شهر کرج

    مصباح کرج

    ماهدشت

    محمد شهر

    مهرویلا

    مهرشهر

    نوروزآباد

    همت‌آباد

    وسیه

    وهرجرد

    ویان

    شهرک پیشاهنگی

    شهرک گلدشت

حمل و نقل وشبکه ارتباطی

جاده چالوس

کلان شهر کرج از دیرباز، پل ارتباطی و گلوگاه بسیار مهمی در حد فاصل تهران- قزوین و شهرهای استان مازندران بوده‌است. همچنین در طی سه دهه گذشته با ایجاد شبکه راه‌های جدید و احداث آزادراه‌های منشعب و عبوری از آن بر اهمیت این شهر در مسیر ارتباطی تهران به کشورهای اروپایی افزوده شده‌است. مهم‌ترین راه‌های ارتباطی کرج عبارت‌اند از:

    آزادراه تهران- کرج- قزوین به طول ۱۵۹ کیلومتر

    راه آسفالته کرج- هشتگرد به طول ۳۸ کیلومتر

    راه آسفالته کرج- چالوس به طول ۱۶۱ کیلومتر

    راه آسفالته کرج- شهریار به طول ۱۸ کیلومتر

    راه آسفالته کرج- بوئین زهرا به طول ۹۸ کیلومتر

    راه آسفالته کرج- رباط کریم به طول ۴۰ کیلومتر

    راه آسفالته کرج- گاجره – دیزین- شمشک به طول ۸۲، ۸۸ و ۱۰۳ کیلومتر

آزادراه تهران-کرج

همچنین در سال ۱۳۸۰ انواع راه‌های موجود در شهرستان کرج (آسفالت، اصلی، فرعی، شنی) بالغ بر ۶۳۶ کیلومتر بوده‌است. پایانه‌های مسافربری کرج نقش عمده‌ای را در زمینه ترابری و جابجایی بار و مسافر از مقصد کرج به سوی نقاط مختلف ایران بر عهده دارند. همچنین در سال ۱۳۷۷ فعالیت روزانه قطار سریع‌السیر کرج- تهران (مترو-خط ۵) مورد بهره‌برداری قرار گرفت و از ایستگاه مرکزی کرج تا ایستگاه صادقیه (آریاشهر) تهران می‌توان استفاده نمود و ادامه مسیر در جنوب تهران به ایستگاه شهر ری و بهشت زهرا و شمال تهران به ایستگاه میرداماد منتهی می‌گردد.

در حال حاضر مترو در مسیر کرج- مهرشهر به طول ۱۱ کیلومتر مورد بهره برداری قرار گرفته‌است. ایستگاه راه آهن شهر کرج که در قسمت جنوب آزادراه تهران-کرج قرار دارد یکی دیگر از شبکه‌های انتقال مسافر و بار می‌باشد که فاصله آن از تهران به کرج ۴۱ کیلومتر و از ایستگاه کرج تا قزوین ۱۰۳ کیلومتر است.

مکانهای مهم و مشهور

    پژوهشگاه مواد و انرژی

    زندان گوهردشت

    زندان قزلحصار

    فرودگاه پیام

    کاروانسرای شاه عباسی

    کاخ شمس (مروارید)

    کاخ سلیمانیه

    مرکز تحقیقات کشاورزی و پزشکی هسته‌ای کرج

    دبیرستان و مرکز پیش دانشگاهی البرز (کالج البرز) موسسه آموزشی علمی البرز

    مرکز آموزشی شهید سلطانی (دفتر سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان)

    مرکز تربیت مربی سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور

    مرکز تحقیقات و اصلاح بذر

    موسسه تحقیقات واکسن و سرم سازی رازی

    شرکت مدیریت تولید برق شهید منتظرقائم (نیروگاه شهید منتظرقائم - یا نیروگاه فردیس)

مشاهیر كرج

    ابوبکر کرجی، ریاضی دان و آب شناس

    محمد شاه‌بختی، دومین سپهبد ارتش ایران

    محمدصادق فاتح، سرمایه دار

    عباسعلی زالی، نماینده مجلس

    جعفر شجونی، نماینده مجلس

    فاطمه آجرلو، نماینده مجلس

    محسن کازرونی، امام جمعه

    مهرانه مهین ترابی، بازیگر

    حمید توکلی کرمانی، نویسنده

    امیررضا بیگدلی، نویسنده

    حمیدرضا شیرمحمدی، روانپزشك

    نعیم سعداوی، فوتبالیست

    ابراهیم صادقی، فوتبالیست

    محمد نصرتی، فوتبالیست

    مرحوم آیت‌الله اشتهاردی، مدرس حوزه علمیه قم و از اساتید رهبری

    حجت الاسلام مرحوم محمد محمدی اشتهاردی، محقق و نویسنده ۲۰۰ جلد کتاب

    روح الله داداشی،مرد آهنین سال

    علیرضا حیدری ،قهرمان کشتی دنیا

لینک مقالات مربوط به شهر های استان البرز

معرفی کرج|همه چیز در مورد شهر کرج

دیدنی های کرج|معرفی جاذبه های گردشگری کرج

استان البرز|معرفی شهرستان نظر آباد

معرفی استان البرز|شهرستان کمال شهر

استان البرز|معرفی شهرستان فردیس

البرز گردی|شهر فردیس|جاذبه های گردشگری فردیس

تاریخچه مشکین دشت|معرفی مشکین دشت|دیدنی های مشکین دشت

ماهدشت کرج|جاذبه های گردشگری ماهدشت

استان البرز|شهرستان محمدشهر

شهر جدید هشتگرد|معرفی هشتگرد

جاذبه ها ی گردشگری هشتگرد | دیدنی های هشتگرد

چهارباغ (البرز) | دیدنی های شهر چهار باغ

شهرستان اشتهارد استان البرز|دیدنی های اشتهارد