مهندس دریا

به دلیل داشتن مرزهای آبی گسترده و اهمیت بسیار زیاد حمل و نقل آبی در رشد و توسعه کشور، تخصص ها و مشاغل زیادی در حوزه دریایی ایجاد شده است. مهندسی دریا یکی از اصلی ترین آنها می باشد. مهندسی دریا چندین تخصص را در بر می گیرد که هر کدام حیطه وظایف مجزایی دارند. این تخصص ها عبارتند از :

مهندس کشتی : مهندس کشتی مسئول مدیریت و اداره فنی امور کشتی ها می باشد. مهندس کشتی در هدایت فنی ، تعمیر و نگهداری . راه اندازی موتور انواع کشتی ها تخصص دارد. در هر کشتی تجاری 5 مهندس کشتی با عناوین مهندس 1 تا مهندس 5 وجود دارد. مهندس کشتی تازه وارد باید از مهندسی 5 شروع کرده و پس از پیشرفت به مهندسی 1 برسد.

مهندس کشتی سازی : کار مهندس کشتی سازی طراحی، محاسبه،نظارت بر ساخت و تعمیر انواع کشتی ها، زیر دریایی ها، قایق ها، شناورها و سازه های دریایی ( از جمله سکوها و اسکله ها) می باشد. مهندس کشتی سازی در صنایعی مانند نفت و گاز که نیاز به ساخت و استقرار سکوهای نفتی و کشتیرانی که بیشتر در کشور به اسکله سازی و تعمیر انواع کشتی ها و قایق ها می پردازند، فعالیت می کند.

مهندس دریانوردی (ناخدای کشتی) : هدایت و رهبری کشتی و مدیریت و تامین امنیت نیروی انسانی شاغل در آن بر عهده مهندس دریانوردی می باشد.در واقع او مسئول راهبری و مدیریت کشتی است. به مهندس دریانوردی، ناخدای کشتی نیز می گویند. مهندس دریانوردی کمتر با مسایل فنی کشتی سر و کار دارد و بیشتر با مدیریت پرسنل، مسیر یابی، کنترل وضعیت آب و هوا و ... در ارتباط است. البته برای رسیدن به پست ناخدای کشتی، فرد باید ابتدا به عنوان افسر سوم وارد کشتی شده و پس از طی موفق مراتب افسر دومی و افسر اولی و گذراندن دوره ها و آزمون های تکمیلی می تواند ناخدای کشتی شود.

مهندس دریا با توجه به تخصص خود ویژگی های خاصی باید داشته باشد. مهندس کشتی و کشتی سازی باید در زمینه فیزیک، ریاضی و مکانیک قوی باشند. مهندس دریانوردی بیشتر باید در حوزه مدیریتی، جغرافیایی، مسیریابی و ... تبحر داشته باشد. مهندس دریا باید از توانایی جسمانی مناسبی برخوردار بوده و توان تحمل فشار کاری زیاد و سفرهای دریایی طولانی (برای مهندس کشتی و مهندس دریانوردی) را داشته باشد. آنها معمولا مدت زیادی از خانواده های خود دور هستند.

ساعت کاری مهندس دریا منعطف و غیر مشخص است. محل کار آنها نیز می تواند در سازمان ها و شرکت های حوزه کشتیرانی، کشتی سازی، نفت و گاز و ... و یا روی کشتی (برای بیشتر مهندسان کشتی و مهندسان دریانوردی) باشد. محل کار مهندس کشتی سازی در شرکت های کشتی سازی است که همه در شهرها و نواحی ساحلی قرار دارند بنابراین او باید بتواند آمادگی زندگی در این نواحی را داشته باشد.

در ادامه برای آشنایی بیشتر با شغل مهندسی دریا اطلاعات کاملی در زمینه وظایف مهندسی دریا، مهارت و توانمندی های مورد نیاز مهندسی دریا، تحصیلات لازم برای ورود به شغل مهندسی دریا، آینده شغلی، بازار کار و فرصت های استخدامی مهندسی دریا، درآمد و حقوق مهندسی دریا و برخی از افراد معروف در این حوزه ارائه می شود.

وظایف مهندس دریا

بسته به تخصصی که مهندس دریا در آن کار می کند، وظایف او متفاوت است.

وظایف اصلی مهندس کشتی :

راه اندازی، تعمیر و نگهداری موتور کشتی

اطمینان از ایمنی و کارایی کارکرد موتورها، تجهیزات، و سیستم های دریایی

نظارت و مدیریت امور فنی کشتی

وظایف اصلی مهندس کشتی سازی :

طراحی، توسعه، ساخت و نگهداری از کشتی ها، قایق ها و ...

طراحی، ساخت و پیاده سازی سیستم های دریایی، سکوها، خطوط لوله و تجهیزات مرتبط

نظارت بر روند انجام پروژه های ساخت و تعمیر

انجام کارهای تحقیقاتی ( زمینه های تحقیقاتی زیادی در زمینه ساخت کشتی در کشور وجود دارد)

وظایف اصلی مهندس دریانوردی (ناخدای کشتی) :

هدایت کشتی بر طبق مسیر مشخص شده

مدیریت و کنترل نیروی انسانی شاغل در کشتی

تامین آسایش و امنیت شاغلان و مسافران کشتی

حفظ آرامش و کنترل کشتی در شرایط بحرانی مانند طوفان، تصادف و ...

مهارت و توانمندی های مورد نیاز مهندس دریا

داشتن مهارت و تخصص خوب از ازامات موفقیت در هر شغلی است. در مهندسی دریا نیز وجود برخی مهارت و توانمندی ها ضروری می باشد. برخی از این توانمندی های کلی عبارتند از :

توانایی عالی در حل مساله

توانایی خوب در ریاضیات، فیزیک، مکانیک و فناوری اطلاعات (به خصوص برای مهندس کشتی و مهندس کشتی سازی)

مهارت های مذاکره و ارتباطی خوب

دانش فنی عالی (به خصوص برای مهندس کشتی و مهندس کشتی سازی)

توانایی اولویت بندی کارها و برنامه ریزی موثر

به روز نگه داشتن خود و اطلاع از آخرین پیشرفت ها و تکنولوژی های مرتبط

توانایی مدیریت و سازماندهی (به خصوص برای مهندس دریانوردی)

توان تصمیم گیری درست و به موقع (به خصوص برای مهندس دریانوردی)

توانایی انجام کار تیمی

توانایی حفظ آرامش در شرایط بحرانی (به خصوص برای مهندس کشتی و مهندس دریانوردی)

رعایت اصول بهداشتی و ایمنی

توانایی سفر و کار روی دریا برای مدت طولانی

آشنایی با زبان انگلیسی

غواصی (به خصوص برای مهندس کشتی سازی)

توان و سلامت جسمی کامل (به خصوص برای مهندس کشتی و مهندس دریانوردی)

مهارت های مربوط به نرم افزارهای تخصصی مهندسی دریا:

امروزه نرم افزارهای رایانه ای یکی از مهم ترین ابزارهای کمکی مهندس دریا است که یاری گر او در رسیدن به اهدافش می باشد. اگر به بررسی اجمالی آگهی های استخدامی مهندس دریا بپردازید، متوجه خواهید شد اکثر کارفرماها، شرکت ها و سازمان ها تسلط بر نرم افزارهای تخصصی مربوط به حوزه مهندسی دریا را یکی از شرایط جذب خود قرار داده اند.

مهم ترین نرم افزارهای تخصصی و کاربردی مهندسی دریا عبارتند از :

نرم افزار SACS : نرم افزار تحلیل دینامیکی سکوهای دریایی

نرم افزار ANSYS : نرم افزار تحلیل و انالیز سازه‌ها ( دریافت بسته آموزش نرم افزارAnsys )

نرم افزار AQWA : نرم افزار تحلیل و آنالیز سازه‌های دریایی و اجسام شناور در محیط‌ های هیدرو دینامیکی

نرم افزار ABACUS : نرم افزار تحلیل و آنالیز دینامیکی سازه‌های دریایی از جمله خطوط لوله دریایی

نرم افزار DELFT 3D : نرم افزار مدلسازی سه‌بعدی هیدرو دینامیک

نرم افزار Maxsurf: نرم افزار طراحی و تحلیل هیدرواستاتیک و هیدرودینامیک کشتی

نرم افزار Rhino: نرم افزار قدرتمند در زمینه طراحی کشتی

نرم افزار MOSES: نرم افزار قدرتمند در زمینه تحلیل حرکات Seakeeping کشتی

تحصیلات لازم برای ورود به شغل مهندسی دریامهندسی دریا 

علاقه مندان برای ورود به شغل مهندسی دریا با توجه به تخصص و شغل مورد نظر خود، باید در مقطع کارشناسی در رشته مهندسی دریا در گرایش کشتی سازی، مهندسی کشتی و مهندسی دریانوردی، یا در مقطع کارشناسی ارشد یا دکتری تحصیل کنند. البته در شاخه فنی و حرفه ای نیز گروه علوم و فنون دریایی وجود دارد که افراد علاقه مند می توانند پس از گذراندن سال اول دبیرستان وارد شاخه های مختلف این گروه شده و در صورت علاقه در دانشگاه ادامه تحصیل دهند.

برخی از موسسات آموزشی معتبر از جمله موسسه آموزش کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران، دوره های آموزشی تکمیلی برگزار کرده و گواهینامه های معتبر به افراد ارائه می دهند. داشتن این گواهینامه ها در یافتن شغل بهتر و موفقیت بیشتر مهندسان دریا موثر است.

آینده شغلی، بازارکار و فرصت های استخدامی مهندسی دریا

مهندس دریا با توجه به تخصص خود می تواند در سازمان ها و شرکت های صنایع دریایی،کشتیرانی، نفت و گاز، کشتی سازی و... دولتی و خصوصی مشغول به کار شود. برخی از آنها عبارتند از : شرکت کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران، شرکت ملی نفتکش ایران، شرکت کشتیرانی والفجر، کارخانه کشتی سازی صدرا، سازمان بنادر و دریانوردی و ...

برخی از شرکت ها مانند شرکت ملی نفتکش ایران در دانشگاه ها در رشته مهندسی دریا به صورت بورسیه دانشجو می پذیرند. علاقه مندان به بورسیه، می توانند از این راه اقدام کنند تا پس از اتمام درس، شغل تضمین شده ای داشته باشند.

با توجه به اینکه صنعت کشتی سازی در کشور شرایط مطلوبی ندارد و تنها در سال های اخیر کارهایی در سطح محدود در این حوزه انجام شده است، بازارکار مناسب و خوبی برای مهندسان کشتی سازی وجود ندارد. به عبارتی فرصت های شغلی محدودی در کشور در این حوزه می توان یافت. البته بسیاری از فرصت های شغلی این حوزه به امور تحقیقاتی مربوط می شود. در مورد مهندس کشتی و مهندس دریانوردی وضعیت کمی متفاوت و بهتر است.

وضعیت استخدام شغل مهندسی دریا در برخی کشورهای جهان به شرح زیر است :

آمریکا - پیش بینی ها نشان می دهد میزان استخدام مهندس دریایی بین سال های2010 تا 2020، رشد17 درصدی خواهد داشت. در حالی که متوسط این رشد برای همه مشاغل14 درصد می باشد.

درآمد و حقوق مهندس دریا مهندسی دریا

به دلیل اینکه مشاغل مهندس کشتی، مهندس کشتی سازی و ناخدای کشتی طبق استانداردهای بین المللی از مشاغل سخت به حساب می آیند و ویژگی ها و شرایط خاصی دارند، وضعیت درآمدی متفاوتی نسبت به سایر مهندسان دارند. درآمد آنها در سطح خوبی می باشد به خصوص زمانی که بخشی از حقوق آنها به صورت ارزی پرداخت می شد. البته فعلا به دلیل نوسانات ارزی، این کار انجام نمی شود.

میزان درآمد مهندس دریا در برخی از کشورهای جهان عبارتند از :

آمریکا - متوسط درآمد سالیانه مهندس دریا79.920 دلار (برای همه مشاغل33.840 دلار)در سال 2010 بوده است. مطابق با جدیدترین آمارهای 2013، درآمد سالانه مهندس دریا 88.100 دلار و مهندس کشتی 70.900 دلار بوده است.

انگلستان - متوسط درآمد سالیانه مهندس دریا برای افراد تازه کار 34.500 دلار و برای افراد باتجربه42.000 تا82.300 دلار است.

شخصیت های مناسب شغل مهندسی دریا

در یک انتخاب شغل صحیح و درست، عوامل مختلفی از جمله ویژگی های شخصیتی، ارزش ها، علایق، مهارت ها، شرایط خانوادگی، شرایط جامعه و ... برای هر فرد باید در نظر گرفته شوند. یکی از مهم ترین این عوامل ویژگی های شخصیتی می باشد. شناخت درست شخصیت هر فرد فرآیندی پیچیده و محتاج به تخصص و زمان کافی است. البته هر فردی ویژگی های منحصربه فرد خود را دارد، حتی افرادی که به نوعی تیپ شخصیتی مشابه دارند، باز هم در برخی موارد با یکدیگر متفاوت هستند.

به طور کلی همیشه افراد موفقی از تیپ های شخصیتی مختلف در تمام مشاغل هستند و نمی توان دقیقا اعلام کرد که فقط تیپ های شخصیتی خاصی هستند که در این شغل موفق می شوند. اما طی تحقیقاتی که صورت گرفته تیپ های شخصیتی ای که برای این شغل معرفی می شوند، عموما این کار را بیشتر پسندیده و رضایت شغلی بیشتری در آن داشته اند.

برخی از شخصیت های مناسب شغل مهندسی دریا بر اساس شخصیت شناسی MBTI :

INTJ این تیپ شخصیتی توان پژوهش و برنامه ریزی مستقل داشته و منطقی می باشد. او به کمک شم خود توان دیدن و در نظر گرفتن همه راه حل های ممکن و خلاقانه را دارد.

ESTJ این تیپ شخصیتی دوست دارد در دنیای حقیقی کار کرده و کارهای ملموس انجام دهد. همچنین کار کردن مطابق با رویه ها و مقررات موجود را می پسندد و دوست دارد در موضع قدرت و سرپرستی باشد و نتیجه کار خود را به صورت واقعی و ملموس ببیند (به خصوص در شغل ناخدای کشتی).

ISTJ این تیپ شخصیتی از کارهایی که به حفظ و حراست از مردم و خدمت به آنها مربوط باشد، لذت می برد. او حافظه خوبی دارد و به خوبی از اطلاعات گذشته برای حل مسایل جاری استفاده می کند. همچنین کار در محیط های سازمان یافته و با ساختار را دوست دارد.

ESTP این تیپ شخصیتی در بخش خدمات شهری بسیار عالی است. زیرا او کارهای پویا و متنوع را دوست داشته و می خواهد با دیگران در ارتباط باشد. توانایی اقدام سریع و به موقع یکی از ویژگی های او می باشد که در این شغل بسیار مفید است (به خصوص در شغل ناخدای کشتی).

ISTP این تیپ شخصیتی از مشاغل ملموس لذت می برد. او قدرت مشاهده خوبی داشته و به جزئیات توجه زیادی دارد.