مهندس بهداشت محیط

بهداشت محیط کنترل همه عواملی است که اثر سویی بر پایدار ماندن سلامت انسان می‌گذارند. این شامل بیماری‌های زیادی می‌شود که از طریق آب، هوا، مواد غذایی و بسیاری از عوامل محیطی دیگر سلامت انسان را تهدید می‌کنند. برای رسیدن به این هدف، بهره‌گیری اصول مهندسی و دانش زیست‌محیطی به منظور کنترل، اصلاح و بهبود عوامل فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیک محیط جهت حفظ و ارتقاء سلامتی و رفاه و آسایش انسان ضرورت می‌یابد.

مهندسی بهداشت محیط شناسایی، ارزیابی و اصلاح معضلات زیست محیطی ای است که تاثیر محسوسی بر بهداشت عمومی دارند. بسیاری از تهدیدات بر سلامتی انسان وابسته به محیط زیست بوده و موثرترین روش برای کاهش این مخاطرات، جلوگیری و یا حذف آن مشکلات زیست محیطی می‌باشد.

مهندس بهداشت محیط به شناسایی و رفع مشکلات مربوط به بهداشت مواد غذایی، بهداشت آب آشامیدنی، دفع زباله ها، بهداشت اماکن عمومی از جمله مدارس، بیمارستان ها، روستاها و ...، مبارزه با حشرات و ناقلین بیماری، بهداشت هوا و محیط زیست و ...می پردازد.

مهندس بهداشت محیط باید فردی مسئولیت پذیر و دلسوز باشد. او باید به مباحث بهداشت محیطی و بهبود کیفیت بهداشتی زندگی انسان ها علاقه مند باشد. داشتن دقت زیاد و دانش کافی در این شغل بسیار مهم است زیرا نتایج کار مهندس بهداشت محیط تاثیر مستقیم و زیادی روی زندگی مردم دارد.

ماموریت های خارج از محیط معمول کار به صورت ساعتی یا چند روزه (معمولا برای بازرسی ها و انجام بررسی های بیشتر) در شغل مهندسی بهداشت محیط رایج است.

در ادامه با وظایف، دانش و مهارت مورد نیاز، تحصیلات لازم و نحوه ورود به شغل، بازارکار و آینده شغلی، درآمد مهندس بهداشت محیط و برخی از افراد معروف در این حوزه آشنا می شوید.

وظایف مهندس بهداشت محیط

مهندس بهداشت محیط با توجه به محیطی که در آن کار می کند، وظایف خاصی دارد. به طور کلی وظایف آن عبارتند از :

بررسی و کنترل انواع فاضلاب، زباله ها، آلوده کننده های هوا و ... همراه با برنامه ریزی برای رفع آنها

انجام آزمايشهاي مربوط به آلودگي هوا، آب و فاضلاب، بهداشت پرتوها و ساير آزمايشات لازم در آزمايشگاههاي اختصاصي بهداشت محيط

بازدید و بررسی وضعیت بهداشتی از مراکز و اماکن عمومی مانند مدارس و مراکز آموزشی، رستوران ها و مراکز تهیه غذا، بیمارستان ها، آزمایشگاه ها، ورزشگاه ها، پارک ها و ...

همکاری در شناسائي و كنترل طغيان بيماريها و همه گير ( اپيدمي )

بررسی و کنترل آب آشامیدنی

نظارت کمی و کیفی بر آزمایشگاه های آب و فاضلاب

همکاری در طراحي سيستم هاي جمع آوري و تصفيه فاضلاب شهري و صنعتي

تهیه برنامه های مربوط به نحوه صدور پروانه کالاهای وارده به کشور، پروانه تاسیس و بهره برداری و ساخت داروها و نظارت بر آنها

کسب اطلاعات لازم در خصوص انواع مواد دارویی و غذایی غیرمجاز اعلام شده از سوی سازمان های بین المللی

نظارت بر روند ساخت مواد از نظر فرمول ترکیب و بهداشتی بودن محصول وحذف مواد اولیه غیرمجاز

هماهنگی و اقدام برای تشکیل کمیته بهداشت وکنترل عفونت بیمارستان ها، شرکت فعال در آنها و پیگیری مصوبات

بررسی و نظارت بهداشتی بر کلیه مراحل جمع آوری، تفکیک، انتقال، نگهداری موقت و دفع زباله های بیمارستانی

كنترل بهداشتي رختشويخانه و استريليزاسيون مركزي و نظارت بر نحوه شست و شو، گندزدايي و جداسازي البسه و نحوه استريل كردن صحيح وسايل پزشكي

کنترل حشرات موذی و جوندگان با کمک حفظ بهداشت محیطی، دفع بهداشتی زباله ها و درصورت لزوم استفاده از روش های مناسب شیمیایی و سم پاشی برای ازبین بردن آنها

نظارت و اقدام در زمینه مسایل بهداشتی و حفاظتی بخش پرتوهای یون ساز (مانند مراکز پرتو پزشکی)

برنامه ریزی برای بازیافت آب حاصل ازتصفیه فاضلاب های شهری و صنعتی

دانش و مهارت مورد نیازم هندسی بهداشت محیط

علاقه به شناخت و رفع مسایل و مشکلات محیطی با هدف بهبود زندگی انسان ها
آشنایی کامل با قوانین، دستورالعمل ها و آیین نامه های مربوط به بهداشت محیط

دقت زیاد و توجه به جزئیات

توان تجزیه و تحلیل مناسب

توان حل مساله

مهارت ارتباطی مناسب

مسئولیت پذیری

تحصیلات لازم و نحوه ورود به شغل

فارغ التحصیلان رشته مهندسی بهداشت محیط در سطح کاردانی، کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترا می توانند وارد این شغل شوند. افراد دارای مدارک تحصیلی بالاتر، معمولا در حوزه های تخصصی این شغل مشغول به کار می شوند. به عنوان مثال افراد دارای مدارک ارشد و دکترا می توانند در حوزه های تحقیقاتی مربوط به آلودگی هوا، آلودگی آب و ... فعالیت کنند.

بازارکار مهندس بهداشت محیط و آینده شغلی

علاقه مندان به این شغل می توانند در وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی، سازمان های آب و فاضلاب، شهرداری ها و سازمان محیط زیست، بیمارستان ها، آزمایشگاه ها و برخی از کارخانجات استخدام شوند.

به تازگی فرصت شغلی جدیدی برای علاقه مندان به این شغل فراهم شده است. به منظور ارتقاء سطح عملکرد بهداشتي مراکز و اماکن عمومي موضوع ماده 13 قانون اصلاح مواد خوردني، آشاميدني، آرايشي و بهداشتي، قرار است تا وظيفه کنترل وضعيت بهداشتي اين مراکز به شرکتها و موسسات خصوصي واگذار گردد.

در هر کدام از اين شرکتها يک نفر کارشناس بهداشت محيط به عنوان مسئول فني شرکت حضور داشته و ساير کارکنان (با حداقل مدرك كارداني و يا بالاتر در رشته مهندسي بهداشت محيط يا مدرك كارشناسي يا بالاتر در در رشته ايمني و بهداشت مواد غذايي) شاغل در اين زمينه، زير نظر مسئول فني فعاليت مي کنند. فارغ التحصيلان رشته مهندسي بهداشت محيط (با حداقل مدرک کارشناسي) مي توانند با کسب 70 درصد نمره آزمون مورد تایید وزارت بهداشت ، برای تاسیس این شرکت ها اقدام کنند و یا در این نوع شرکت ها استخدام شوند.

با توجه به شعار پیشگیری بهتر از درمان است، توجه به بهداشت محیط در کشور علاوه بر رفع انواع مشکلات محیط زیستی و بیماری های ناشی از آنها، موجب صرفه حویی زیادی هم در هزینه های درمانی و بهداشتی می شود. در بسیاری از کشورهای پیشرفته به دلیل اهمیت فوق العاده دادن به مسایل زیست محیطی و استفاده از متخصصان این حوزه، شغل مهندس بهداشت محیط از جایگاه بسیار مناسبی برخوردار می باشد.

متاسفانه در کشور توجه ویژه به بهداشت محیط نشده و برای بسیاری از مشکلات زیست محیطی از جمله خشک شدن دریاچه ارومیه، ریزگردها، دفع فاضلاب ها و ... راه حل درست، بنیادی و علمی اتخاذ نشده است. در این حوزه ها صرف بودجه کافی برای انجام انواع پروژه های علمی زیربنایی و اقدامات اجرایی به کمک مهندسان بهداشت محیط الزامی است. امیداواریم در راستای حل این مشکلات و کمبودها، گام های موثری برداشته شود و آینده شغلی مناسبی نیز پیش روی علاقه مندان شغل مهندسی بهداشت محیط باشد.

وضعیت استخدام مهندس بهداشت محیط در برخی از کشورهای جهان عبارتند از :

استرالیا – در بازه زمانی 5 سال گذشته میزان استخدام این شغل حدود 89.7 درصد رشد داشته است. در حالی که این عدد برای متوسط مشاغل 7.8 درصد رشد می باشد. رشد متوسطی برای میزان استخدام این شغل در سال های آتی پیش بینی شده است.

درآمد مهندس بهداشت محیط

مهندسی بهداشت محیط -  مهندس بهداشت محیطی که در بخش دولتی استخدام شود، مطابق با قانون مدیریت خدمات کشوری حقوق دریافت می کند. مهندسان بهداشت محیط که در بخش خصوصی فعالیت می کنند، با توجه به میزان تجربه و مهارت خود و نوع توافقی که با کارفرمای خود دارند، درآمدهای متفاوتی کسب می کنند.

مهندس بهداشت محیطی که به سمت تاسیس شرکت و موسسه خصوصی مشاوره ای خود کنترلی بهداشتی برود، علیرغم مشکلات موجود، اگر بتواند با برنامه ریزی صحیح و پشتکار زیاد کار خود را مدیریت کند، می تواند درآمد خوبی نیز داشته باشد.

در جدیدترین پژوهش صورت گرفته در اواخر سال 1392 توسط تعدادی از متخصصان شغلی کشور، گروه های مختلف شغلی از نظر درآمدی مورد بررسی قرار گرفته اند. بر این اساس متوسط حقوق و درآمد مهندس بهداشت محیط در سمت های مختلف شغلی و در رده های مختلف سازمانی (کارشناس، سرپرست و مدیر) استخراج شده است.

درآمد این شغل در برخی از کشورهای جهان عبارتند از :

آمریکا – متوسط درآمد سالیانه مهندس بهداشت محیط در سال 2013، 59.200 دلار می باشد.

استرالیا – متوسط درآمد سالیانه این شغل در سال 2013، معادل 85.000 دلار آمریکا می باشد.

انگلستان – متوسط درآمد سالانه مهندسان با تجربه بهداشت محیط معادل 39.000 تا 54.800 دلار آمریکا می باشد. مدیران بهداشت محیط تا حدود 71.000 دلار نیز درآمد دارند.

کانادا – متوسط درآمد سالانه این شغل در سال 2013، معادل 61.000 دلار آمریکا می باشد.

شخصیت های مناسب این شغل

در یک انتخاب شغل صحیح و درست، عوامل مختلفی از جمله ویژگی های شخصیتی، ارزش ها، علایق، مهارت ها، شرایط خانوادگی، شرایط جامعه و ... برای هر فرد باید در نظر گرفته شوند. یکی از مهم ترین این عوامل ویژگی های شخصیتی می باشد. شناخت درست شخصیت هر فرد فرآیندی پیچیده و محتاج به تخصص و زمان کافی است. البته هر فردی ویژگی های منحصربه فرد خود را دارد، حتی افرادی که به نوعی تیپ شخصیتی مشابه دارند، باز هم در برخی موارد با یکدیگر متفاوت هستند.

به طور کلی همیشه افراد موفقی از تیپ های شخصیتی مختلف در تمام مشاغل هستند و نمی توان دقیقا اعلام کرد که فقط تیپ های شخصیتی خاصی هستند که در این شغل موفق می شوند. اما طی تحقیقاتی که صورت گرفته تیپ های شخصیتی ای که برای این شغل معرفی می شوند، عموما این کار را بیشتر پسندیده و رضایت شغلی بیشتری در آن داشته اند.

شخصیت های مناسب این شغل بر اساس شخصیت شناسی MBTI :

INTJ این تیپ شخصیتی توان پژوهش و برنامه ریزی مستقل داشته و منطقی می باشد. او به کمک شم خود توان دیدن و در نظر گرفتن همه راه حل های ممکن و خلاقانه را دارد.

INTP این تیپ شخصیتی دوست دارد با مفاهیم پیچیده و جدید روبرو شود. اگر این شغل همراه با پژوهش و بررسی باشد، فرصت کاری مستقل و مطلوبی را برای او فراهم می کند.

ESTP این تیپ شخصیتی از اطلاعات فنی و تخصصی خوبی برخوردار بوده، به جزئیات توجه زیادی دارد و از استقلال و انعطاف کاری لذت می برد.

ISTP این تیپ شخصیتی از مشاغل ملموس لذت می برد. او قدرت مشاهده خوبی داشته و به جزئیات توجه زیادی دارد.