سرطان مقعد بیماری نادری است که می تواند در ادامه رشد سرطان روده بزرگ که به مقعد ختم می شود بوجود آید.
متاسفانه بیشتر تومورهای سرطان مقعد از نوع خاموش می باشند؛ به گونه ای که به آرامی رشد کرده و از خود علائمی بروز نمی دهند تا زمانی که به اندازه کافی بزرگ و خطرناک شوند.
با این وجود اگر این سرطان به موقع تشخیص داده شود، می توان از آن پیشگیری و یا حتی آن را درمان کرد.
مختصری از آناتومی مقعد:
مقعد منفذ باز عضلانی است که در انتهای روده بزرگ قرار دارد و توسط حلقه ای عضلانی به نام اسفنکتر کنترل می شود که از طریق باز و بسته شدن، اجازه کنترل حرکات دستگاه گوارش را فراهم می آورد.
منطقه ای که مقعد را به رکتوم متصل می کند کانال مقعدی نامیده می شود و حدود ۳ تا ۴ سانتی متر طول دارد.
انواع سرطان مقعد
سرطان مقعد به شرح زیر تقسیم بندی می شود:
آدنوکارسینوماها (Adenocarcinoma):
این سرطان ها متداول ترین سرطان مقعد می باشند که در درون یاخته های غدد مولد مخاط ایجاد می شود.
این یاخته ها هنگامی که بطور عادی کار می کنند، دیواره های داخلی مقعد را روانکاری می کنند.
تومورهای کارسینوید (Carcinoid):
این تومورها نوعی تومور مولد هورمون (Neuroendocrine) هستند.
اگرچه ممکن است که انواع این تومورها در هر جایی بوجود بیایند، احتمال بوجود آمدن تومورهای carcinoid در روده ها بیشتر است تا در درون مقعد.
این تومورها معمولا به کندی رشد می کنند و ممکن است در ابتدا به عنوان یک تومور خوش خیم پدیدار شوند.
لیمفوماها (Lymphoma):
مربوط به بیماری های سیستم مصونیت بدن می باشند که در غدد لنفاوی رخ می دهند. اما این سرطان می تواند در هر بخشی از بدن بوجود آید از جمله در مقعد.
مرحله بندی سرطان مقعد
مرحله بندی سرطان مقعد با ارزیابی سه بخش کلیدی سرطان آغاز می شود: سایز، موقعیت و میزان گسترش آن.
در مراحل اولیه سرطان مقعد (مرحله صفر)، سرطان گسترش پیدا نکرده است و تومورها محدود به جداره داخلی (غشاء مخاطی) مقعد یا مجرای مقعد می شوند.
مراحل بعدی با میزان رشد و نیز گسترش بافت های سرطانی به درون لایه های دیواره مقعد مشخص می شوند.
همچنان که سرطان پیشرفت می کند، ممکن است از طریق دیواره مقعد به روده بزرگ، مثانه یا مجرای ادرار سرایت کند.
در پیشرفته ترین مرحله بیماری (مرحله 4)، سرطان به همه بدن و به غدد لنفاوی سرایت کرده است.
علائم سرطان مقعد چیست؟
شایع ترین علائم سرطان مقعد عبارتند از:
خونریزی از مقعد
درد، ناراحتی و خارش اطراف مقعد
تغییر در میزان سفتی، شکل یا تعداد دفعات اجابت مزاج
برجستگی های کوچک اطراف مقعد که ممکن است با هموروئید (بواسیر) اشتباه شود
بی اختیاری دفع مدفوع
ترشحات ژله ای مانند از مقعد (مخاط)
زخم های اطراف مقعد که ممکن است تا پوست اطراف باسن گسترش یابد.
علت سرطان مقعد چیست؟
رشد غیر عادی بافت های نرم جداره داخلی مقعد و یا مجرای مقعد در طول زمان می تواند تبدیل به سرطان شود.
آنچه که سبب می شود سرطان مقعد بوجود آید، کاملا شناخته شده نیست اما پژوهشگران چندین عامل را کشف کرده اند که ممکن است نقشی را در این مورد بازی کنند:
ویروس پاپیلوم انسانی (HPV):
احتمال بروز سرطان مقعد در افرادی که مبتلا به نوعی عفونت ویروسی به نام ویروس پاپیلوم انسانی می باشند، افزایش می یابد و خطر ابتلاء به این ویروس با افزایش تعداد شرکای جنسی فرد افزایش می یابد.
فعالیت جنسی:
احتمال بروز سرطان مقعد در افرادی که از طریق مقعد مقاربت داشته اند، بیشتر است. این امر ممکن است به علت افزایش احتمال ابتلاء به ویروس "اچ پی وی " در ناحیه مقعد باشد.
ضعیف شدن سیستم ایمنی:
سیستم ایمنی بخشی از دفاع بدن در مقابل عفونت ها و بیماری ها مانند سرطان می باشد. احتمال بروز سرطان مقعد در افرادی که به دنبال عمل پیوند عضو، داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی مصرف می کنند و دچار ضعف سیستم ایمنی شده اند، بیشتر است.
همچنین افرادی که دچار بیماری ایدز هستند حالت مشابه وجود دارد.
مصرف سیگار:
تنباکو موجود در سیگار خطر ابتلاء به سرطان مقعد را افزایش می دهد.
دیابت نوع دوم:
دیابت نوع دوم ممکن است احتمال ابتلاء به سرطان مقعد را افزایش دهد. این شرایط ممکن است بر پیش بینی بیماری نیز تاثیر بگذارد.
شرایط ارثی:
سابقه شخصی و یا خانوادگی ابتلا به سرطان روده بزرگ و یا پولیپذخطر ابتلا به این بیماری را افزایش می دهد.
بیشتر موارد سرطان مقعد، از جهش های اکتسابی ژنی ناشی می شوند که این تغییرات سرطانی در DNA می باشد و در طول زندگی شخص رخ می دهد. اما شرایط ارثی خاص ممکن است شما را بیشتر مستعد سرطان مقعد کند.
رژیم های غذایی شامل مقدار بسیار بالای گوشت قرمز و گوشت های فرآوری شده
با این وجود بسیاری از افراد مبتلا به سرطان مقعد این ریسک فاکتورها را نداشته اند و علت این بیماری هنوز ناشناخته می باشد.
راه های تشخیص و پیشگیری از سرطان مقعد
از آنجا که سرطان های مقعد غالبا از عفونت HPV مشتق می شوند و واکسن HPV پیش از آن که فرد در معرض ویروس قرار گیرد از عفونت به وسیله انواعی از ویروس ها و زخم های پیش سرطانی ممانعت می کند، گمان می رود که واکسیناسیون HPV ممکن است احتمال وقوع سرطان مقعد را کاهش دهد.
برای تشخیص این سرطان از تست پاپ اسمیر مقعدی که مشابه تست پاپ اسمیر برای تشخیص سرطان گردن رحم ست استفاده می شود.
پذیرفتن یک برنامه زندگی سالم که دارای چربی کم و فیبر زیاد در برنامه غذایی روزانه باشد، برای پیشگیری از سرطان مقعد نقشی اساسی دارد؛ به ویژه اگر در خانواده شما سابقه این سرطان وجود داشته باشد.
راه های درمان سرطان مقعد
درمان سرطان مقعد به کمک جراحی، رادیوتراپی (اشعه درمانی) یا شیمی درمانی امکان پذیر است. روش های رادیوتراپی و شیمی درمانی ممکن است به صورت همزمان یا به دنبال هم استفاده شود.
درمان ترکیبی معمولاً بسیار موفق می باشد. اگر رادیوتراپی و شیمی درمانی به طور همزمان استفاده شود، عوارض جانبی آن نیز ممکن است با شدت بیشتری بروز کند.
برای درمان تومورهای کوچک مقعدی از جراحی و یا در موارد پیشرفته از ترکیب جراحی با شیمی درمانی یا رادیوتراپی استفاده می شود.
جراحی:
در موارد تومورهای کوچک ممکن است از جراحی استفاده شود. در مواردی که درمان های اولیه قادر به ریشه کنی سرطان نباشد یا در صورتی که علائم موجود حاکی از برگشت مجدد سرطان باشد، نیز از جراحی استفاده می شود.
دو نوع اصلی جراحی وجود دارد:
برداشت موضعی
برداشت شکمی
برداشت موضعی:
این روش ممکن است در موارد تومورهای کوچک موجود در قسمت های خارجی مقعد استفاده شود.
در این روش تنها بخش هایی از مقعد که دارای سلول های سرطانی هستند برداشته می شود و اسفنکتر مقعد دست نخورده باقی می ماند بنابراین کار دستگاه گوارش در اغلب افراد بدون تغییر باقی می ماند.
برداشت شکمی:
در این روش مقعد و رکتوم برداشته می شود. بنابراین راه خروجی دستگاه گوارش به سطح شکم منتقل می شود تا بدین ترتیب مدفوع از بدن خارج شده و در کیسه کولوستومی جمع آوری شود.
این منفذ باز شکمی استوما نامیده می شود. گرچه کولوستومی در ابتدا امری وحشتناک و ناراحت کننده به نظر می رسد اما بیشتر افراد با گذشت زمان با آن تطبیق حاصل کرده و به زندگی طبیعی خود باز می گردند.
منبع: خبرگزاری ستاره