جاذبه های گردشگری بناب
صنعت مسگری در بناب
هنر مسگری بناب و آینده مبهم آن
Coppersmith art of binab city
Its future is uncertain
عمدتاً صنعت مسگری در شهرهایی رونق بسیار داشت که این شهر ها در مسیر جاده های اصلی قرار داشت تا بتوانند عالوه بر تأمین نیازهای جامعه اقدام به صدور تولیدات مازاد خود به مناطق و دور نزدیک کنند . هدف از این بحث اشاره به بازار مسگران بناب و صنعت مسگری بناب می باشد
ظروف :
چرم ماده اصلی ظروف های اولیه را در روزگاران گذشته تشکیل می داد
ظرف چرمی مورد استفاده در کره گیری از ماست ( عشایر )
سپس چوب و شاخه های به هم بافته ، پوست درختان ، ساقه های میان تهی و کدوی قلیانی برای ساختن ظروف مورد استفاده قرار گرفت و آنگاه دوره ی ظروف سنگی و سپس ظروف گل خام و پخته و سفال های منقوش و لعاب دار در سیر تکاملی ظروف با استفاده از تجربه ی گذشتگان یکی پس از دیگری ساخته شد
کدوی قلیانی ( محلی ) که بیشتر مورد استفاده ی ادویه ی فروشی ها ، و در خانه ها انواع تخم نگهداری می شد
بعد از کشف فلز این وسایل از آهن ، مفرغ ، برنز ، و مس ساخته شد و دستان هنرمند هنرآفرینان جهت زیباتر کردن آن ها ، نقش و نگاری بر آن اضافه کردند
مورد استفاده در یکی از آشپزخانه های مساجد ( ظرف مسی که به زیبایی هنر آراسته شده سوراخ کرده ان )
برای ساختن ظروف مسی ، ورق مس را بعد از طراحی و برش با قیچی ، به شکل و اندازه های مورد نظر درآورده و با دندانه ای کردن لبه های دو طرف ورق مس و بعد از تو رفتگی و یا به هم رفتگی این دندانه ها با چکش کاری روی سندان به شکل ظروف مورد نیاز در می آوردند . ورق مسی مانند آهن به حرارت و گداخته شدن در کوره آتش نیاز ندارد
گارکاه صنعت مسگری
مسگری و سفیدکاری ظروف مسین : از انواع ظروف مسین می توان به ، دیگ ، سینی ، مجمعه ، تشت ، نِی و دیگ عرق گیری ، انواع قابلمه ، انواع کاسه ، انواع بشقاب ، قاشق ، پیاله ، جام حمّام ، جام شربت در مساجد ، آفتابه لگن ، گلابدان ، قندان ، منقال ، آفتابه ، مشقفه ( جام کوچک حمّام ) ، قوری ، سطل، کهنک ( کوزه آب عشایری ) ، آفتابه لکن ، لنتر ، تاوه ، جای نان ، خاک انداز ، آب گردان ، اسپندان ، پیه سوز ، لاله، کفگیر ، ملاقه ، و .صدها اشیاء مسین دیگر نام برد
سفید کاری ظروف مسی در گارگاه مسگری بناب ( برادران حسن و حسین )
کهنک ( کوزه ی آب عشایر و آفتابه ی بدون لکن برای (شستن دست های میهمانان ) موزه ی مردم شناسی بناب
در اکثر این ظروف مسگر بنا به ذوق هنری خود و با توجه به مهارت های فنی با انواع قلم مخصوص خود اشکالی از گل ها ، برگ ها ، ترنج و سر ترنج ها ، انواع پیچک ها ، اشعار و نقش و نگار های متناسب با فرهنگ مردم محل تولید می نمودند و این ظروف هنری امروزه زینت بخش خانه ها ست .
بعد از ساخت ظروف مسی آن را با قلع ، با روش های مخصوص سفید کاری می کردند تا از این طریق جلو زنگ زدگی گرفته شده و مورد استفاده ی عموم قرار می گرفت . زمانی نه چندان دور در شهر بناب بیش از 120 نفر در بازار مسگران به حرفه ی مسگری مشغول بودند ، صدای چکش مسگرانی در بازار سرپوشیده مخصوص مسگری می پیچید این صدا آواز موسیقی بود برای صاحبان این حرفه ونویدی از رونق اقتصادی شهر داشت در کنار بازار آهنگران و در مسیر جاده ی ابریشم ( جاده ی محال و گاودول )
این صنعتگران تولیدات خود را ضمن فروش به کاروان های تجارتی ، به همراه کاروان های شهری در گروه های چند نفری جهت فروش به اکثر شهر ها و روستاهای استان های آذربایجان شرقی ، غربی ، کردستان و زنجان می رفتند . متاسفانه بعد از سال1350 شمسی کم کم ظروف مسی جای خود را به ظروف آلومنیومی نسوز و پلاستیک داده است ، دیگر بازار بزرگ مسگران آن رونقگذشته را ندارد و بیشتر به حلبی سازی روی آورده اند . امّا از سال 1390 به این طرف کم کم مردم به اهمیت ظروف مسی پی برده و یواش یواش ظروف مس وارد بازار می شود و کار و کاسبی علیرغم قیمت بالای آن رونق می گیرد ، اما دیگر آب رفته به جوی باز نمی گردد .
هنر قلم زنی و زیبا سازی روی بدنه انواع جام های شربت مسی در مساجد و اشعار حکّ شده و آیات و تصاویر برگ و گل و بلبل چنان جذابیتّی به اینگونه جام ها داده که امروزه زینت بخش موزه های دوره صفوی و قاجاری و پهلوی است .
اشعار زیبا از شاعران عارف ، خطوط و اشکال هندسی ترنج و با طرح های متنوع ، نگاه هر بیننده ای را به تحسین وا می دارد .
جام شربت مسجد جامع مهرآباد بناب ( در موزه ی مردم شناسی بناب )
نقوش و خطوط و اشعار در داخل مجمعه های مسی که زینت بخش سفره های میهمانی ها و نذر و احسان در مساجد محلی بوده ، هنری که دست کمی از زیبایی جام های بزرگ مسی نداشت ، هنرمندان و صنعتگران مسگر ، میدانی یافته بودند به جولان چکش و قلم با ذهنی خلّاق برای آفرینش زیبایی های هنری خودشان . کمتر ظرف مسی در قدیم یافت می شد که رویش قلم زنی نشده باشد این کار از حکایت روحیه زیبا پسندی و هنردوستی مردم دیار را می رساند . متاسفانه بیشتر این آثار هنری ارزشمند در دوره ی پهلوی عتیقه فروشان دوره گرد از شهرستان ها خریداری و جمع آوری نمودند و شهرها را از این هنر تهی نمودند .
ظروف مسین در موزه مردم شناسی جنوب سهند ( شهر بناب )
نگارش علی اصغر بالغ ، بازنشسته ی میراث فرهنگی بناب
لینک های مربوط:
مسجد جامع مهرآباد بناب
صنعت مسگری در بناب
معرفی اشیاء موزه ی مردم شناسی جنوب سهند در بناب
"حمام مهرآباد" اولین موزه مردم‌شناسی بناب
خانه سیف العلما
کباب بناب
معرفی جاذبه های گردشگری آذربایجان شرقی
معرفی بناب