بیماری لیکن پلان یکی از بیماریهای شایع پوست است که در آن ضایعات التهابی، خارش دار در پوست رخ داده و می تواند مخاط و فولیکول مو و ناخن را نیز گاهی درگیر سازد. علت این بیماری به درستی شناخته نشده است. اما احتمال آن وجود دارد که این بیماری نیز یک بیماری با واسطه فعالیت سیستم ایمنی باشد.
این بیماری درتمام جهان و درهمه نژادها رخ می دهد . در حدود 1 تا 2 درصد مواقع این بیماری می تواند به شکل فامیلی نیز بروز کند. بیماری لیکن پلان در سنین میانسالی شایعتر بوده اما حتی کودکان را نیز می تواند درگیرسازد(4% موارد) . ضایعات اولیه بیماری به شکل برجستگیهای پوستی به رنگ بنفش با سطح صاف می باشد که معمولاً اندازه آنها نیزکوچک است.
رنگ ضایعات ابتدا قرمز بوده اما ضایعات پیشرفته تربنفش هستند. ضایعات طول کشیده تروضایعات درحال بهبودی اغلب قهوه ای پررنگ نیزمی توانند باشند . سطح ضایعات براق ، خشک همراه پوسته های چسبیده به ضایعه است .
همنیطور ممکن است درسطح ضایعات خطوطی سفید یا خاکستری دیده شود که این خطوط را ویکهام استریا می نامند . اندازه ضایعات لیکن پلان معمولاً حدود نیم تا یک سانتیمتر است . محل این ضایعات بیشتر در ساعد، ساق پا، پشت دستها و ناحیه تناسلی آقایان می تواند باشد.
خارش دربیماری لیکن پلان معمولاً شدید است و بیشتر بیماران جهت خاراندن ضایعات این بیماری آنها را می مالند وکمتر ممکن است که ضایعات را زخمی کنند و بنابراین ضایعات لیکن پلان معمولاً سالم می مانند و این از لحاظ تشخیصی می تواند به پزشک کمک نماید که بهترآنها را تشخیص دهد. سیر این بیماری خیلی می تواند متفاوت باشد. و این تفاوت بیشتربه محل درگیری بیماری و همینطور نوع کلینیکی آن بستگی دارد. 66% بیماران دچار ضایعات پوستی کمترازیکسال دچار بیماری هستند و اکثر بیماران درسال دوم ابتلا به بیماری خودبخود بهبود می یابند.
ضایعات مخاطی بیماری مزمن تربوده ودربیماران بهبود یافته نیز احتمال عود بیماری وجود دارد . ضایعات مخاطی بیماری به اشکال مختلف می تواند بروز کند ولی اشکال شایع آن بصورت خطوط سفید شبکه ای درمخاط طرفی دهان وهمینطورزخمهای دهانی می باشد . ضایعات شبکه ای هیچگونه ناراحتی برای بیمار ایجاد نمی کند اما کشف آنها درمعاینه می تواند به تشخیص بیماری کمک کند . ضایعات دهانی زخمی شونده می تواند بسیار طول کشنده ومزمن بوده وبا ناراحتی بسیاری برای بیمار همراه باشد .
گاهی ضایعات دهانی بدون ضایعات پوستی نیز رخ می دهد . 75% بیماران دچارلیکن پلان دهانی زن هستند . تغییرات ناخنی درحدود 10% موارد لیکن پلان رخ می دهد واین تغییرات درکودکان شایعتراست . شایعترین تغییرات ناخنی بیماری افزایش خطوط ناخنی وشکاف برداشتن صفحه ناخنی می باشد . گرفتاری موها دربیماری لیکن پلان بیشتربصورت ریزش موی همراه با ایجاد پوست نازک شده می باشد که به این نوع ریزش مو، بدون درنظرگرفتن علت آن ، ریزش موی سیکاتریسیل می گویند .
این نوع ریزش مو معمولاً برگشت پذیرنیست وباید درصورت وجود ضایعات پوستی همراه با ریزش مو در سر اقدام به درمان های قویتری نمود تا ازصدمه به موها جلوگیری شود . لیکن پلانوپیلاریس نامی است که به بیماری لیکن پلانی داده شده که باعث گرفتاری موها می شود . این حالت بیشتر در خانمها دیده شده که حدود 20% آنها دارای ضایعات شبکه ای در دهان بوده وحدود 30% آنها دارای ضایعات پوستی لیکن پلان هستند.
درمان : ضایعات محدود و با تعداد کم را می توان با استروییدهای موضعی و تزریقی داخل ضایعه درمان نمود. در بیمارانی که ضایعات گسترده تر دارند می توان از استرویید های خوراکی نیزاستفاده کرد. و بهتر است این دارو با دوز کاهش یابنده تجویز شود تا باعث عوارضی نگردد .
می توان هفته اول 60 میلیگرم درروز، هفته دوم 40 میلیگرم درروز وهفته سوم نیز20 میلیگرم درروزازاین دارو استفاده نمود وازاین زمان هرهفته 2/5 میلیگرم از دارو کم نمود تا بیماری دچار عود نشده و عوارض دارویی باعث ناراحتی بیمار نگردد . فتوتراپی نیز در بیماری لیکن پلان می تواند مفید باشد .
از داروهای دیگری که دردرمان بیماری لیکن پلان می توان بکاربرد می توان به تاکرولیموس موضعی، رتینوییدهای خوراکی ، سیکلوسپورین ، هیدروکسی کلروکین و تالیدوماید اشاره نمود که باید مطمئناً تحت نظر متخصص پوست مصرف شوند .