استاد دانشگاه

اگر به تدریس در بالاترین سطح آن یعنی سطح آکادمیک علاقه مندید و یا اگر مایلید با تحقیق و پژوهش در دانشگاهها و دیگر مراکز آموزش عالی مرزهای دانش را درنوردید، باید گفت این شغل مناسب شماست!

این نکته قابل ذکر است که اگرچه عنوان " عضو هیئت علمی " یا " مدرس دانشگاه" برای این شغل دقیق تر از عنوان "استاد دانشگاه" بوده و به عبارتی استاد دانشگاه یکی از مراتب عضو هیئت علمی است، اما در این متن گاهی از عبارت "استاد دانشگاه" که در نگاه عموم رایج تر می باشد، استفاده شده است.

همچنین یک عضو هیئت علمی ممکن است در یک مرکز آموزش عالی غیر از دانشگاه (نظیر پژوهشگاه، پژوهشکده، سازمان، شرکت دانش بنیان و نظایر آن) مشغول به کار شود که باز هم به جهت عمومیت فعالیت در دانشگاه، عنوان استاد دانشگاه به آن داده شده است. در هر حال شرایط کلی و تعاریف زیر به طور معمول در اکثر سازمان ها صدق می کند.

در یک دسته بندی کلی، اساتید دانشگاه به دو گروه آموزشی و پژوهشی تقسیم بندی می شوند. بخش عمده فعالیت اساتید آموزشی تدریس و بخش کوچکتری از آن تحقیق و پژوهش است. در حالی که برای اساتید پژوهشی شرایط برعکس بوده و عمده کار آنها پژوهش می باشد.

از نظر دسته بندی علمی نیز می توان اساتید دانشگاه ( اعضای هیئت علمی ) را در 4 گروه جای داد که به ترتیب عبارتند از مربی، استادیار، دانشیار و استاد. به طوری که به صورت معمول، یک فرد با مدرک کارشناسی ارشد و در بدو خدمت در مرتبه مربی و فردی با مدرک دکترا ( بسته به سابقه خدمت و فعالیت های علمی، پژوهشی و اجرایی او) در یکی از مراتب سه گانه بعدی قرار می گیرد. بدیهی است که هر عضو هیئت علمی تمایل به پیشرفت و ارتقاء به مرتبه بالاتر و استادی دارد و این یعنی تلاش مستمر برای به روز نگه داشتن معلومات و ارایه فعالیت های علمی لازم مثل ارایه طرح پژوهشی، تالیف مقاله و کتاب، شرکت در کنفرانس و... و این رمز پویایی علمی یک دانشگاه است.

ساعت کاری یک استاد دانشگاه به طور معمول و در ابتدای کار 40 ساعت در هفته ( 8 ساعت در روز) و تمام وقت است. (برای اساتید گروه پزشکی تحت شرایطی این میزان تا 56 ساعت در هفته افزایش می یابد که به آن طرح تمام وقت جغرافیایی می گویند). به تدریج و با بالا رفتن سطح علمی فرد، از این میزان ساعت موظف کاسته می شود و بنابراین "استاد" دانشگاه موظفی کمتر و وقت آزادتری خواهد داشت. ساعات موظف عضو هیئت علمی همانطور که بیان شد باید صرف تدریس، تحقیق، فعالیت های مدیریتی و اجرایی و پاسخگویی به دانشجویان و راهنمایی آنان و نیز ارتقاء علمی خود از طریق مطالعه، تألیف و ... شود.

معمولاً چند استاد دانشگاه که در یک رشته تحصیلی یا تخصصی مشترکند، تشکیل یک گروه آموزشی را می دهند. یک دانشکده مرکب از چندین گروه آموزشی است و وظیفه هماهنگی بین اعضای یک گروه آموزشی را فردی با عنوان "مدیر گروه" بر عهده دارد.

در ادامه با وظایف، دانش و مهارت های موردنیاز، تحصیلات لازم و نحوه ورود به شغل، بازارکار و فرصت شغلی، میزان درآمد شغل استاد دانشگاه و برخی از اساتید برتر آشنا می شوید.

وظایف استاد دانشگاه

تهیه طرح درس (برنامه تدریس) منطبق بر سرفصل دروس دانشگاه

تدریس سرفصل های تعیین شده و راهنمایی دانشجویان و رفع اشکالات آنها

ارزیابی آموخته های دانشجویان و تعیین نمرات آنها

همراهی و هدایت دانشجویان در فعالیت های علمی هر درس (پروژه، آزمایشگاه، بازدید علمی و ...)

تلاش برای توسعه رشته های دانشگاهی در مقاطع مختلف

هماهنگی و همکاری با مسؤولین دانشگاه در جهت پیشبرد اهداف علمی و شرکت در جلسات مربوطه

به روز نگه داشتن دانش خود از طریق شرکت در فعالیت های علمی و ارایه مقالات و تحقیقات علمی و پژوهشی

مهارت و دانش مورد نیاز استاد دانشگاه مسیر ایرانی

علاقه مندی به امر تدریس، آموزش و پژوهش

توانایی ارتباط با جوانان و درک ویژگی ها، استعدادها و توانمندی های آنان

توانایی مدیریت کلاس های درس دانشگاهی

داشتن مدرک تحصیلی مناسب (به شرح زیر)

تسلط بر فناوری ها و تخصص های ویژه رشته تحصیلی خود و آشنایی با تحولات علم روز دنیا در آن رشته

تحصیلات لازم و نحوه ورود به شغل

در حال حاضر در عمده رشته ها به ویژه در کلان شهرها داشتن مدرک دکترای تخصصی(PhD) و یا دانشجوی مقطع دکترا بودن، شرط اصلی ورود به شغل استاد دانشگاه است.

در برخی دانشگاه های غیر انتفاعی، پیام نور، علمی – کاربردی و همچنین در بسیاری از دانشگاه های شهرستان ها و یا برای برخی رشته های خاص که فارغ التحصیل دکترای کمتری دارد، از فارغ التحصیلان توانمند کارشناسی ارشد برای استاد دانشگاهی استفاده می شود.

بازارکار، درآمد و آینده شغلی استاد دانشگاه در ایران

متأسفانه سالهاست که آمار و اطلاعات شفاف و دقیقی در خصوص جزئیات مشاغل در ایران منتشر نمی شود و دستگاههای مسؤول نیز غالباً نسبت به ارایه آمار مورد نیاز به ویژه آن دسته از اطلاعاتی که در زمینه مشاوره شغلی و هدایت تحصیلی مفیدند، واکنش درخور توجهی نشان نمی دهند.

از این رو تیم کارشناسی مسیر ایرانی با هدف رفع نیاز علاقه مندان و ایجاد الگویی مناسب برای اطلاع رسانی، اقدام به تدوین اطلاعات از مراجع مختلف نموده و ضمن بررسی اطلاعات موجود، نسبت به حذف موارد نامعتبر و افزودن تحلیل های ممکن، اقدام کرده است.