معرفی شهرستان بیله سوار
شهرستان بیله سوار
شهرستان بیله سوار سرزمینی است که گوشه ای از نعمت های مادی بهشت را در خودجای داده است، تمام فصولش سبز است. از کدامین استعداد و سیمای این شهر باید سرود که حق آن ضایع نگردد، آیا از سیمای فرهنگی و هنری آن سخن گفت که دارای فرهنگ غنی و سرشار از استعدادهای ادبی و هنری می باشد. آیا از سیمای اقتصادی آن سخن گفت که خاکش استعداد رشد و نمو بیش از ۴۰ نوع محصولات کشاورزی را دارد. یا از موقعیت تجارتی که گلوگاه اقتصادی شمالغرب محسوب می شود. پس باید کاری کرد که آیندگان بر ما رحمت بخوانند و این تحقق نخواهد یافت مگر اینکه مسؤولان و مردم مشارکت و همکاری متقابل داشته باشند. امید است با همدلی تمام در جهت رشد و تعالی این خطه قدم برداریم.
نام پیشین بیله سوار در زبانهای مردم آذربایجان، آران و ارمنستان «آران» (آرانلوق) به معنای دشت آفتابگیر گرمسیر و زمستانگاه است. بعدها آن را پیل سوار، بیل سوار و سپس بیله سوار نامیدند. بیله سوار در گوشه شمال شرقی اردبیل ودر جنوب رود ارس با فاصله ای حدود ۵۰ کیلومتر از سمت خاور با دریای مازندران قراردارد.
بیله سوار، بیش از چهار هزار و پانصد سال تاریخ مدون دارد که در الواح سومر به قلم ساموئیل کریمر ترجمه داود رسایی نام برده شده واز آن تاریخ به بعد نام بیله سوار در بیستون قید شده و در سنگ گلشین بین مرز ایران و عراق نیز وجود دارد. تاریخ این شهر در کتاب دیاکونوف – رحیم رییس نیا - پروفسور زهتابی و سایرین وجود دارد. پس از قرارداد ترکمنچای بیله سوار مرکز مغان حاکم نشن بوده است و تا سال ۱۳۲۷ این مرکزیت پابرجا مانده بود. قبل از پیمان ننگین ترکمنچای شهر بزرگ بیله سوار میدان جنگ دوازده ساله ایران و روسیه بود.
بعد از شصت سال روس ها سعی در نابودی کامل این شهر داشتند ولی به همت شیرمردان و شیرزنان این دیار نتواستند به آرزوی دیرینه خود دست یابند. در سفرنامه های سیاسی از این موضوع پرده برداشته شده است. (خلیل عراقی – جهانبانی)
اولین مکتب خانه بیله سوار در زمان ناصرالدین شاه تاسیس گردید که آخوند ملاجواد و سایرین در آن تدریس می کردند. در سال ۱۳۰۴ مکتب خانه که کاهگلی بود تخریب و دبستان فعلی امام (ره) با همت اهالی بیله سوار و با مهندسی یاور ماکویی رییس مرزبانی درجه یک بیله سوار ساخته شد. در این مکتب خانه علاوه بر محصلین بیله سوار، محصلین بیله سوار روسیه نیز تحصیل می کردند.
موقعیت جغرافیایی و طبیعی
شهرستان بیله سوار در دشت مغان، در شمال غربی ایران و در شمال شرقی استان اردبیل واقع شده است، این شهرستان از قسمت شرق، شمال شرقی و جنوب شرقی با خاک جمهوری آذربایجان همسایه و حدوداً ۶۸ کیلومتر مرز مشترک دارد. مرکز این شهرستان شهر بیله سوار، آب و هوای آن در تابستان گرم و در سایر فصول معتدل است. بعلت نزدیکی به دریای خزر و ارتفاع کم در ردیف مناطق نیمه مرطوب به حساب می آید.
بلحاظ شدت گرما در تابستان عشایر این شهرستان به سوی ییلاقهای کوهستانی سبلان و ارسباران کوچ می نمایند بیله سوار در سرزمین جلگه ای و هموار بنا شده است، از جمله جاذبه های طبیعی این شهرستان رودخانه بالهارود است که از کوههای لنگان و خروسلو سرچشمه می گیرد و به چاله محمود آباد می ریزد و با جاری شدن آب این رودخانه نبض حیات در بیله سوار به تپش در می آید.
کوههای خروسلو که از جمله کوههای سرسبز منطقه است، با ارتفاع ۱۰۹۶ متر مرتفع ترین و پر جاذبه ترین طبیعت این شهرستان به شمار می آیند.
کوههای خروسلو
ارتفاع دشت مغان از سطح دریا از ۲۴ الی ۱۴۵ متر ودر جنوب از ۲۰۰ الی ۵۰۰ متر بالاتر از سطح دریا قرار دارد. ارتفاع این شهر از سطح دریا ۹۰ متر است، بیشترین میزان بارندگی در ماههای فروردین، اردیبهشت و خرداد است، متوسط بارندگی در فصل زمستان برابر با ۲۸ میلی متر بوده و۵/۳ درصد مجموع بارندگی سالانه را تشکیل می دهد. متوسط سالانه بارندگی بین ۲۵۰ الی ۳۵۰ میلی متر می باشد
ریزش برف کم و غالباٌ سبک و کوتاه مدت بوده و ندرتاٌ برفی سنگین میبارد. متوسط درجه حرارت سالیانه، حدود ۱۴ درجه سانتیگراد و حداقل آن ۹ درجه و حد اکثرش در تابستان بالغ بر ۴۰ درجه سانتیگراد نیز رسیده است.
موقعیت جغرافیایی دشت مغان در سطح زمین به طول جغرافیایی ۳۰/۴۷ الی ۱۵/۴۸ درجه و به عرض جغرافیایی ۱۰/۳۹ الی ۴۰/۳۹ درجه می باشد.
از نظر باد دو نوع باد عمده می وزد: یکی بادهای شرقی که بزبان محلی به آن مه یلی گویند که از طرف شرق استان در تمام فصول می وزد و. بادی سرد و مرطوب بوده که غالباٌ در فصول گرم موجب ریزش باران و در فصول سرد موجب ریزش برف می شود.
دومی باد غربی که بزبان محلی آق یلی (باد سفید) گویند که به گرمیچ معروف است و از طرف غرب
می وزد و برای تبخیر و خشکاندن زمین موثر است
از بادهای محلی و معروف باد خزری است که این باد موذی که هم در تابستان و هم در زمستان سرزده و ناگهانی می وزد. وزش این باد در تابستان هوا را بشدت سرد کرده و در زمستان بلای بزرگی محسوب شده که یخبندان فوق العاده شدیدی راه می افتد. این باد در زمستان ۱۳۲۷ هجری شمسی خاطرات تلخی گذارده که به سبب آن قسمت عمده ای لز احشام ایلات را نابود نمود.
مساحت دشت مغان ۳۰۰ هزار هکتار جلگه ای که شیب عمومی آن از طرف جنوب غربی به طرف شمال شرقی است.
از نظر زمین شناسی شامل زمین های پست و کم ارتفاع بوده و توده هایی از موادمتشکلهء آنها رسوبی و ساختمان جوان دارد.خاک دشت مغان بصورت ناحیه ای (zohae )عموماٌ قهوه ای یا خاکستری مایل به قهوه ای بوده و مقدار مواد آلی آنها کم یا نسبتاٌ کم میباشد
بافت خاکهای دشت مغان از خیلی ریز شروع شده و به ترتیب شنی تا رسوبات غباری-رسی و رسوبات خاک رسی میرسد
زبان اهالی دشت مغان همچون زبان عموم مردم آذربایجان، ترکی آذری میباشد
جمعیت شهرستان
توزیع جمعیت شهرستان بیله سوار بر حسب سرشماری ۱۳۸۵ بالغ بر ۵۵۵۸۴ نفر میباشد که ۳۲/۱ درصد آن جمعیت شهری و ۶۷/۹ درصد روستایی می باشد.
وضعیت فرهنگی بیله سوار
منطقه بیله سوار با داشتن زیر ساخت های غنی فرهنگی و برخورداری از آداب و رسوم و ارزشها و هنجارهای ویژه از پتانسیل ها و استعدادهای قوی برخوردار است که با شناخت دقیق آن می توان در توسعه و پیشرفت منطقه برنامه ریزی صحیحی نمود.
شهرستان بیله سوار به دلیل وجود اکابر و اعاظم بسیار، محلی مناسب برای بسط مبانی فرهنگی و رشد تعالی بدیع ترین افکار پیشرفته فرهنگی، اجتماعی بوده است. آنگونه که با تمعق در این خصوص به واقعیات ارزنده‌ای دست خواهیم یافت و شرح آن در این مختصر نخواهد گنجید. شهرستان بیله سوار در حال حاضر یکی از شهرستان های بزرگ توریستی استان محسوب می‌شود و تردد بیش از چندین توریست و کامیون از آن سوی مرز موقعیت خاصی در استان و حتی کشور دارا است.
وضعیت اجتماعی
بیله سوار با نرخ جمعیتی ۹۶ درصد با سواد یکی از شهرستان های با سواد استان به همین لحاظ از گذشته تاکنون در بسط مبانی اخلاق جامعه ای نسبتاً پویا و پیشرفته معرفی گردیده است. و اصالت های خانوادگی و اعتقاد به مبانی صحیح اسلامی آرامش را در حدی معتدل در این شهرستان حاکم نموده است.
این شهرستان در راستای پیروزی شکوهمندانه انقلاب اسلامی و حمایتهای بی دریغ مردم مسلمان و متعهد آن در جریان هشت سال دفاع مقدس به یادگار نهادن چندین گلبرگ خوش رایحه جانباز و چندین کبوتر آزاد شده از قید اسارت دشمن تبلور چشمگیری در طول این سالها داشته است و این افتخار میسر نمی گردد مگر به برکت قیام رهبر فقید و بینانگذار و معمار بزرگ انقلاب اسلامی حضرت امام خمینی (ره) در تداوم آن، رهبری خلف صالح امام (ره) سفر کرده، ولی امر مسلمین حضرت آیت ا… خامنه‌ای دامه ظله العالی که ایران اسلامی به یمن انفاس مسیحائیش هر روز جان تازه می گیرد.
وضعیت اقتصادی
شهرستان بیله سوار حاصلخیزترین زمین را در سطح استان دارد و به نام سوار زرخیر معروف است طبیعت زیبا و مواهب گمرک بین المللی بازارچه مشترک و پایانه آسیای میانه با جمهوری آذربایجان تاثیر فراوانی در شکوفایی شهر داشته است.
صنایع دستی
مهمترین صنایع دستی شهرستان بیله سوار گلیم وجاجیم بافی است که گلیم جز صادرات شهرستان محسوب می شود بیله سوار مرکز مهم بازرگانی بوده دارای گمرک فعالی است وبه علت موقعیت گمرکی واز نظر مبادلات بازرگانی میان ایرن وروسیه گسترش یافته است.
سوغاتی های بیله سوار: نان، فطیر محلی به نام یوخا، تافتون محلی و شیرینی محلی به نام اردک
کشاورزی ودامداری
شغل اصلی ساکنان بیله سوار کشاورزی و بازرگانی می باشد خاک حاصل خیز و آب وهوای مساعد برای کشاورزی ودامپروری و وجود نیروی انسانی فعال سبب رونق کشاورزی از رودها تامین می شود و گندم و جو، کنجد، پنبه، بنشن، گیاهان علوفه ای، چغندر قند و سبب ازعمده ترین محصولات کشاورزی بیله سوار هستند دامپروری نیز در این شهرستان رونق دارد وانواع فرآورده ها ی دامی جز فراورده های صادراتی شهرستان محسوب می شود؛ محصولات کشاورزی و دامی: سیب، فندق، توت، دانه های روغنی و سویا، زردآلو، گندم، جو، پنبه، عدس ذرت، علوفه و یونجه.
معرفی آثار تاریخی، سیاحتی شهرستان بیله سوار
تپه نرگس، پتلغان، کاروانسرای شورگل عباسی، شهر کندوی زنبور باستانی در پتلقان، قیز قلعه سی، انجیللو سکه های یافت شده در منطقه مربوط به دوران اردوان پنجم اشکانی (مربوط به ۱۸۰۰ سال پیش).
توانمندیهای شهرستان
شهرستان بیله سوار با ۱۲۰ هزار هکتار اراضی کشاورزی مرغوب در کنار شهرستان پارس آباد یک قطب مهم کشاورزی در استان اردبیل و حتی در کشور به حساب می آید. اساس کار و زندگی مردم بیله سوار در درجه اول کشاورزی و دامداری و در درجه دوم برتجارت و مبادلات مرزی استوار است.
در بخش کشاورزی ۱۲ هزار هکتار زمین آبی و ۱۰۸ هزار هکتار زمین دیم و نزدیک به ۱۵۰ هزار هکتار مراتع عالی وجود دارد.
از عمده ترین محصولات کشاورزی این شهرستان می توان: گندم، جو، عدس، سویا، پنبه و چغندر را نام برد. زنان روستایی در کنار مردان فعال بوده و علاوه بر مشارکت جدی در تولیدات کشاورزی و دامداری در تولیدات صنایع دستی از جمله: فرش، گلیم، جاجیم، قالیچه، فرش، لباسهای پشمی مرغوب و محصولات لبنی نسز نقش اساسی دارند.
گمرگ بیله سوار
گمرگ بیله سوار در سالهای دور به علت موقعیت مرزی بین ایران و شوروی سابق در مبادلات تجاری فعال بوده است، اما پس از مدتی به علت افتتاح راه آهن (شوروی به جلفا و تبریز) از سال ۱۹۱۳ میلادی به تعطیلی کشیده شد ولی به دنبال فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و باز شدن مرزها در سال ۱۳۶۸ هجری شمسی، گمرگ این شهرستان دوباره فعال گردید و ترانزیت کالا و سوخت به مقصد نخجوان و آذربایجان، از طریق جمهوریهای تازه استقلال یافته و کشورهای آسیای میانه گسترش یافت. بطوریکه در هرسال بطور متوسط تعداد ۵۰۰۰۰ نفر مسافر و ۳۰۰۰۰ دستگاه کامیون در جهت بازدید، تجارت و توریست مبادله مرزی انجام می شود
بازارچه مرزی
پایانه مرزی بیله سوار بعنوان یکی از ۱۴ ورودی و خروجی مجاز زمینی کشور، بین جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان می باشد. که بلافاصله بعد از مصوبه شورای محترم عالی اداری در اواخر سال ۱۳۷۵ فعالیت خود را شروع و هم اکنون بعنوان یک مرز پر رونق بحساب می آید.
پیشینه تاریخی
مردم مغان از نژاد سفید پوست و ترک زبان بوده که از ۳۵۰۰ الی ۵۰۰۰ سال پیش از مناطق سیبری به طرف سرزمین کنونی مهاجرت نموده اند علت مهاجرت یافتن چراگاههای خوب برای دامپروری بود. دسته ای از آریایی ها که ماد نام داشتند در سرزمین کنونی آذربایجان و همدان و کردستان مسکن گزیدند در سلسله حکومتهای هخامنشی و اشکانیان و ساسانیان مردم به طبقات مختلف تقسیم شدند که یکی از این طبقاط، طبقه روحانیون بود که به آنها مغان می گفتند. نام مغان برای اولین بار در تاریخ در آن زمان برای شناسانیدن این طبقه بکار می رفت.
دشت مغان جزئی از مغان بوده که قسمت اعظم آن در زمان فتحعلی شاه قاجار طی جنگ های ده سالهء گلستان با شوروی تزاری از سال ۱۲۱۸ الی ۱۲۲۸ هجری قمری در کنار بقیه متصرفات روسی از ایران جدا شد
از مندرجات کتب جغرافیایی قدیمی چنین برمی آید که شهر بیله سوار یکی از شهرهای تاریخی دشت مغان بوده است، نام قدیمی بیله سوار، آران به معنی آبگیر بوده که بعدها آن را بیله سوار یا بیلسوار نامیده اند.
حمدالله مستوفی در کتاب نزهت القلوب درباره بیله سوار چنین می نویسد: ((امیر پیله سوار نامی یعنی سردار بزرگ از امرای آل بویه ساخت و اکنون بقدر دیهمی مانده است. آبش از باجروان است و حاصلش غله می باشد این شهر در هشت فرسخی باجروان و در کنار نهری بود که از باجدوان می آمد))
در لغت نامه دهخدا این چنین آمده است ((بیله سوار یا پیله سوار: امیری از آل بویه و معنی آن سوار بزرگ و اوبانی پیل سوار، دهی به حدود مغان است. قدمت این ناحیه به دوران اشکانی یا پیش از آن باز می گردد و این از سکه های کشف شده در تپه های مختلف این منطقه مشخص است)) عقیده دیگر در این منطقه بر این است که بیله سوار به معنی سرزمین بین دو روداست و بیله سوار به معنی مردمی که ساکن بیله هستند. زیرا بیله سوار بین دو رود بالهارود و آب بیگلر قرار گرفته است.
این شهر با نام پیله سوار هم شناخته می شود، زیرا که اعتقاد عده ای بر این است که نادرشاه افشار وقتی برای تاجگذاری در سال ۱۱۴۸ هجری به اصلاندوز می رفت لشکریانش دارای فیلهای زیادی بوده و مدتی در این منطقه اتراق کرده بودند.
پارینه تاریخی
پارینه تاریخی این شهرستان را می توان در نمونه‌هایی از اشیا و آثار مکشوفه «تالیفات» بناها و عمارات قدیمی آن جستجو کرد و تحقیق در این راستا انسان را به سالهای قبل از اسلام سوق خواهد داد. به گونه ای که پارینه آن را حتی به ۲۰۰۰ سال قبل رسانده‌اند. این شهر پیش از زمان اهل بویه نیز وجود داشته است نویسندگان تاریخی اعم از سیاحان، مورخان و جغرافی نویسان، در نوشته‌های خود هر یک به نوعی از بیله سوار یاد کرده و آنرا شهری کوچک پرنعمت پر برکت، حاصلخیز و از همه مهمتر گندم خیز و دارای خاک مرغوب خوانده اند.
افتخارات مردم منطقه در تاریخ بیله سوار
از نظر تاریخی این سرزمین حوادث بسیاری را شاهد بوده است که می توان، تغییر دین مردم، ترتیب یافتن قشون قزلباش از عشایر شاهسون توسط شاهان صفوی، حملات روسها در زمان قاجار، هجوم و اشغال روسها در زمان جنگ اول و دوم جهانی است.
گورستان شهدای سوم شهریور ۱۳۲۰ در شهر بیله سوارنشانگر رشادت و پایمردی مردم این شهرستان در مقابل تجاوزان بیگانگان در زمان جنگ جهانی دوم است. از مهمترین رویدادهای تاریخی در نیم قرن اخیر که مردم این منطقه شاهد آن بوده است، باز شدن مرز ایران و جمهوری آذربایجان در زمستان ۱۳۶۸ شمسی که طی آن ساکنین هر دو طرف مرز (همه آذری و کثراٌ اقوام هستند) برای اولین بار بعد از سالهای طولانی از مرز گذشته و وارد خاک یکدیگر شدند. دیگر رویدادهای تاریخی در این منطقه هجوم پناهجویان آذری به خاک جمهوری اسلامی ایران است که این امر در نتیجۀ حمله نیروهای ارمنی به خاک جمهوری آذربایجان در جنوب مورد (قره باغ) صورت گرفت.
از افتخارات بزرگ مردمان این خطه مرزی می توان به رشادت و مرزداری و پایمردی آنان در زمان جنگ جهانی دوم و مقاومت تا پایان شهادت در برابر قشون ارتش سرخ و همچنین پناه دادن و مساعدت به همسایه آذری خویش در برابر حملات ارامنه در جنگ قره باغ و اعزام نیرو و امکانات چشم گیر در جنگ هشت ساله با متجاوزان بعثی عراق نام برد.
لازم به یادآوری است، این شهرستان تعداد ۷۵ شهید ،۳۴۶ جانباز و ۷ آزاده بعنوان سند افتخار زیرین انقلاب اسلامی ایران به ثبت رسانده است.
از نیازمندیهای این شهرستان می توان به :
1- اتمام سد خداآفرین که باعث آبی شدن اکثر زمینهای دیمی خواهد شد ،
2- ایجاد کارخانجات مادر و اشتغال زا ،
3- احداث تصفیه خانه خروسلو و مجتمع آبرسانی 70 روستای خروسلو
4- احداث واریانت راه آغداش به انجیرلو به طول 18 کیلومتر
5- طرح اسکان عشایر
6- گازرسانی به منطقه خروسلو (مسیر شورگل)
7- چهار بانده کردن راه بیله سوار - سه راهی گوگ تپه
8- ساحل بندی رودخانه بالها رود
9- اجرای طرح هادی در روستاهای شهرستان
10- تعریض لوله خط انتقال آب مجتمع قره قاسملو
11- تکمیل کتابخانه مرکزی بیله سوار
12- آسفالت راههای عشایری شهرستان به طول 200 کیلومتر
13- آسفالت راه روستایی شهرستان به طول 200 کیلومتر
14- ارتقای گروهان مرزی بیله سوار به هنگ مرزی یا گردان مستقل
15- تجهیز کادر بیمارستان
16- ایجاد آموزشکده کشاورزی بیله سوار
و ....
بیشتر بخوانید :
آشنایی با استان اردبیل
معرفی جاذبه های گردشگری بیله سوار