مهندس راه آهن

حمل و نقل یكی از عوامل اصلی و تعیین كننده در دنیای امروز است كه در اقتصاد، فرهنگ و در همه شئون اجتماعی جوامع، نقش چشمگیر و حیاتی دارد. در میان انواع حمل ‌و نقل، حمل‌ و نقل ریلی از مزیت ‌های بسیاری برخوردار است و كشورهای صنعتی و نیمه‌ صنعتی از گذشته های دور به این پدیده پرارزش پرداخته و شبكه حمل و نقل خود را با حمل و نقل ریلی تجهیز كرده‌اند. تاجایی كه امروزه خیلی از كشورها به مرحله‌ای رسیده‌اند كه چندان به دنبال توسعه كمّی نیستند بلكه به دنبال هماهنگ كردن و هم سو كردن صنعت حمل و نقل ریلی با دیگر پدیده‌ های علمی و صنعتی پیشرو مانند الكترونیك و سیستم ‌های ارتباط جمعی می‌ باشند. در واقع هدف آن ها رسیدن سریع از مبدا به مقصد و امكان جابجایی پرحجم مسافر و كالا است.

مهندسی راه آهن از مهم ترین و اصلی ترین تخصص های لازم جهت ایجاد، نگهداری و توسعه سیستم حمل و نقل ریلی هر کشور محسوب می شود. مهندس راه آهن به برنامه ریزی، طراحی، مدیریت، ساخت و نگهداری خطوط ریلی، انواع ماشین های ریلی و سیستم حمل و نقل ریلی می پردازد.

مهندسان راه آهن هر یک دارای تخصص ویژه ای می باشند. در کشور ما سه تخصص اصلی وجود دارد که مهندسی خط و سازه های ریلی، مهندسی ماشین های ریلی و مهندسی سیستم حمل و نقل ریلی می باشند.

مهندسی خط و سازه‌های ریلی در طراحی، نظارت، اجراء و تعمير و نگهدارى خطوط و ابنيه فنی راه آهن تخصص دارد. منظور از خطوط، مسائل زيرسازى و روسازى راه‌آهن مانند خاک‌برداري، خاک‌ريزي، بدنهٔ راه، ريل و ... و منظور از ابنیه، سازه‌هاى فنى موجود در راه‌آهن مانند پل، تونل، ديوار حائل و ضامن، ساختمان ايستگاه، انبار و ... می باشد.

مهندس ماشین های ریلی در طراحی، ساخت و نگهداری ناوگان ریلی از جمله واگن های باری و مسافری، لوکوموتیوها، ماشین آلات ریلی، سیستم های ترمز، سیستم های انتقال نیرو و... تخصص دارد. در واقع‌ مهندس‌ ماشین‌های ریلی‌ یک‌ مهندس‌ مکانیک‌ است‌ که‌ تخصص‌ ویژه‌ در زمینه‌ راه‌آهن‌ دارد و به همین دلیل آمادگی حل مشکلات صنعت راه‌آهن مثل مشکلات طراحی و ساخت قطعات را دارد.

کار اصلی مهندس حمل و نقل ریلی برنامه‌ريزى و بهره‌بردارى بهینه از منابع، امکانات و تجهيزات حمل و نقل ريلى مانند ايستگاه، خط، لوکوموتيو، واگن و ...می باشد. در حقیقت‌ فعالیت‌ یک‌ مهندس‌ حمل و نقل ریلی‌ به‌ دو بخش‌ عمده‌ قبل‌ از طراحی‌ خط‌ راه‌آهن‌ و بعد از طراحی‌ خط‌ تقسیم‌ می‌شود. ‌ در مرحله‌ نخست‌ مهندس‌ حمل و نقل ریلی‌ حجم‌ مسافر و کالایی‌ که‌ در خط‌ مورد نظر جا به‌ جا خواهد شد، پیش‌بینی‌ کرده‌ و بررسی‌ می‌کند که‌ آیا تأسیس‌ این‌ خط‌ به‌ صرفه‌ می‌باشد یا خیر. در مرحله‌ بعد نیز به‌ طراحی‌ و برنامه‌ریزی‌ حرکت‌ قطارها می‌پردازد تا تأخیر زمانی‌ قطارها به‌ پایین‌ترین‌ حد امکان‌ برسد و هزینه‌های‌ راه‌آهن‌ کمتر شود. به‌ عبارت‌ دیگر بخش‌ حمل و نقل ریلی‌، بخش‌ نرم‌افزاری‌ راه‌آهن‌ است‌.

محل کار و شرایط استخدام مهندس راه آهن با توجه به تخصص او متفاوت است. برخی از آنها طراحی می کنند. برخی در کارخانه ها و برخی نیز در محیط های خارج از شهر، بیابانی و کوهستانی مشغول به کار می شوند.

در ادامه با وظایف، دانش و مهارت مورد نیاز، تحصیلات لازم و نحوه ورود به شغل، آینده شغلی و بازارکار و درآمد مهندس راه آهن آشنا می شوید.

وظایف مهندس راه آهن

با توجه به نوع تخصص و گرایش مهندس راه آهن، وظایف آنها متفاوت است. به طور کلی وظایف آنها عبارتند از :

طراحی، ساخت و نگهداری ناوگان ریلی (مهندس ماشین های ریلی)

برنامه‌ريزى و بهره‌بردارى بهینه از منابع، امکانات و تجهيزات حمل و نقل ريلى (مهندس حمل و نقل ریلی)

طراحی، نظارت، اجراء و تعمير و نگهدارى خطوط و ابنيه فنی راه آهن (مهندسی سازه های ریلی)

دانش و مهارت مورد نیاز

قوی بودن در دروس ریاضی و فیزیک

توان برنامه ریزی مناسب

توان مدیریت و سازماندهی

توان کار در شرایط سخت ( به خصوص در مورد مهندسان سازه های ریلی که بخش زیادی از کارشان در محیط های خارج از شهر است)

آشنایی با علوم جامعه شناسی و مردم شناسی ( به خصوص برای مهندس حمل و نقل ریلی چون کار او بیشتر با مردم و عوامل انسانی سروکار دارد.)

آشنایی با کامپیوتر و نرم افزارهای مرتبط با شغل

آشنایی با زبان انگلیسی

تحصیلات لازم و نحوه ورود به شغل

فارغ التحصیلان رشته مهندسی راه آهن، مهندسی ماشین های ریلی، مهندسی حمل و نقل ریلی و مهندسی خط و سازه های ریلی در سطح کارشناسی می توانند وارد این شغل شوند. البته امکان ادامه تحصیل در رشته های مهندسی ماشین های ریلی، مهندسی حمل و نقل ریلی، کنترل و علائم، مهندسی خطوط راه آهن و مهندسی راه آهن برقی در مقطع کاشناسی ارشد و مهندسی راه آهن با گرایش های ماشین های ریلی و خطوط و سازه های ریلی در مقطع دکترا نیز در دانشگاه های کشور وجود دارد.

بازارکار مهندس راه آهن و آینده شغلی

مهندس راه آهن می تواند در راه ‌آهن جمهوری اسلامی ایران، راه‌ آهن های شهری(مترو)، شركت های وابسته به راه‌آهن ، كارخانجات واگن و لوکوموتیو سازی ،شركت های خصوصی و ... استخدام شود.

علیرغم اینکه عامل اصلی پیشرفت و توسعه ناوگان ریلی کشور، وجود نیروهای متخصص در این حوزه است، در بسیاری از بخش های راه آهن، مهندس راه آهن هنوز به طور کامل شناخته شده نیست. در بسیاری از استخدام ها برای امور تخصصی راه آهن، فارغ التحصیلان و متخصصان سایر رشته ها از جمله مهندسی مکانیک، مهندسی صنایع، مهندسی عمران و ... جذب می شوند. در صورتی که مرتبط ترین و مهم ترین تخصص، مهندسی راه آهن می باشد. این امر نیاز به فرهنگ سازی و تلاش مضاعف متخصصان این حوزه برای شناساندن حرفه خود و البته توجه ویژه مسئولان دارد.

روند خصوصی سازی در بخش حمل و نقل ریلی کشور شروع شده و رو به رشد است. با ورود شرکت های خصوصی امید است فرصت های شغلی بیشتری پیش روی مهندسان راه آهن قرار گیرد.

درآمد مهندس راه آهن مهندس راه آهن 

اطلاعات دقیقی از میزان حقوق و درآمد مهندس راه آهن در کشور در دسترس نمی باشد. مهندس راه آهنی که در بخش دولتی استخدام شود، مطابق با قانون مدیریت خدمات کشوری حقوق دریافت می کند.

در بخش خصوصی هم که میزان تخصص، تجربه و توانمندی های فرد، نقش عمده ای در تعیین میزان حقوق او خواهد داشت. بنابراین مهندسان راه آهن در بخش خصوصی درآمدهای متفاوتی دارند. البته در حال حاضر شرکت های خصوصی بخش محدودی از سیستم حمل و نقل ریلی کشور را تشکیل می دهند.

شخصیت های مناسب این شغل

در یک انتخاب شغل صحیح و درست، عوامل مختلفی از جمله ویژگی های شخصیتی، ارزش ها، علایق، مهارت ها، شرایط خانوادگی، شرایط جامعه و ... برای هر فرد باید در نظر گرفته شوند. یکی از مهم ترین این عوامل ویژگی های شخصیتی می باشد. شناخت درست شخصیت هر فرد فرآیندی پیچیده و محتاج به تخصص و زمان کافی است. البته هر فردی ویژگی های منحصربه فرد خود را دارد، حتی افرادی که به نوعی تیپ شخصیتی مشابه دارند، باز هم در برخی موارد با یکدیگر متفاوت هستند.

به طور کلی همیشه افراد موفقی از تیپ های شخصیتی مختلف در تمام مشاغل هستند و نمی توان دقیقا اعلام کرد که فقط تیپ های شخصیتی خاصی هستند که در این شغل موفق می شوند. اما طی تحقیقاتی که صورت گرفته تیپ های شخصیتی ای که برای این شغل معرفی می شوند، عموما این کار را بیشتر پسندیده و رضایت شغلی بیشتری در آن داشته اند.

شخصیت های مناسب این شغل بر اساس شخصیت شناسی MBTI :

ISTP این تیپ شخصیتی از مشاغل ملموس لذت می برد. او قدرت مشاهده خوبی داشته و به جزئیات توجه زیادی دارد.

ISFP این تیپ شخصیتی از ارائه خدمت به دیگران و رفع نیازهای آنها لذت می برد.