روزه دارى مى تواند به تغذیه مناسب كمك شایانى نماید. بدن انسان براى حفظ سلامتى خود، همواره مقدارى از چربى مواد غذایى را در نقاط مختلف ذخیره مى كند.
به مرور زمان چربى هاى ذخیره شده تغییر رنگ داده و فشرده مى شوند و احتمال این كه مورد استفاده مجدد قرار بگیرند بسیار كمتر مى شود.
روزه دارى حتى در افراد لاغر یا با وزن طبیعى، به بدن فرصتى مى دهد تا این چربى ها را از ذخایر آن آزاد كرده و مصرف نماید و پس از پایان روزه دارى به جاى آن چربى هاى تازه و مناسب ترى را جایگزین نماید.
غذا خوردن سبب مى شود خون فراوانى به دستگاه گوارش سرازیر شود كه به دنبال آن بى حالى و كاهش توان فعالیت هاى دقیق فكرى اتفاق مى افتد. روزه با استراحت دادن به دستگاه گوارش و فرستادن خون كافى به سراسر بدن، بالاخص به سیستم اعصاب مى تواند به سلامتى بدن كمك شایانى بنماید.
از نظر روانى هم، روزه دارى بسیار مفید است، چرا كه مبارزه با خود در زمینه جلوگیرى از خوردن، سبب افزایش اعتماد به نفس مى شود كه عامل اساسى در پیشگیرى از مشكلات روانى است.
چه غذاهایى براى سحرى و چه غذاهایى براى افطارى مناسب است و اساسا آیا باید میان این دو وعده، تفاوتى از لحاظ مواد غذایى كه مورد استفاده قرار مى گیرد، قائل شد یا خیر؟
بسیارى از افراد معتقدند هنگام سحرى بایستى از مواد غذایى كه انرژى بالایى دارند استفاده كنند تا در طول روز احساس گرسنگى نكنند. به همین خاطر، خوردن غذاهاى چرب را ترجیح مى دهند، ولى بایستى توجه داشت كه به دنبال مصرف مواد غذایى چرب، تشنگى شدیدى عارض می شود كه باعث ایجاد مشكلات عدیده اى در این افراد مى گردد.
از طرف دیگر عده اى مواد قندى را ترجیح مى دهند. ذكر این نكته ضرورى است كه مصرف مواد قندى و شیرینى به مقدار زیاد و در یك وعده، باعث افزایش ناگهانى هورمون انسولین در خون می شود و با توجه به این كه این هورمون باعث كاهش قند خون مى گردد ممكن است عوارضى چون سرگیجه، بى حالى، پرخاشگرى، عصبانیت و ضعف ناگهانى به وجود آید.
پس بهتر است در وعده غذایى سحرى از موادغذایى استفاده شود كه بتواند هم انرژى روزانه را تامین كند و هم از افت ناگهانى قند خون جلوگیرى كند و مهم تر از همه این كه باعث ایجاد تشنگى شدید نشود.
آیا مى شود سحرى را به طور كلى حذف كرد؟
بسیارى از افراد، وعده سحرى را به دلایل مختلفی از جمله عدم توانایى در بیدار شدن هنگام سحر، حذف مى كنند. بایستى توجه داشت كه در روزهاى عادى فاصله زمانى بین دو وعده غذایى شام و صبحانه روز بعد، حدود ??ساعت است كه تقریبا هفت ساعت از آن در حال خواب مى گذرد. در ماه مبارك رمضان هم بایستى سعى شود همین حداكثر فاصله زمانى بین وعده هاى غذایى رعایت شود.
در صورت نخوردن غذا در سحرى و حذف آن، فاصله بین یک وعده افطار تا وعده افطار بعدى حدود 20 تا 24 ساعت مى شود كه خالى ماندن معده و نداشتن منبع انرژى براى این مدت زمان طولانى، بسیار مضر است، زیرا تمامی فعل و انفعالات بدنى، از جمله روند ترشح اسید و آنزیم هاى گوارشى، عدم در دسترس بودن آب براى فعل و انفعالات حیاتى و اتمام انرژى به علت مصرف فقط یك وعده غذا، دچار اختلال می گردند و عوارض مختلفى چون سوزش سردل ، زخم معده ، عدم تمركز فكرى ، بی خوابى و عصبانیت دیده مى شود.
اگر فقط افطار بخوریم و سحری را حذف کنیم، در این حالت در كمترین زمان فعالیت(شب)، بیشترین غذا خورده مى شود و در بیشترین زمان فعالیت(طول روز) كه بدن ما نیازمند به سوخت و ساز فعال براى انجام فعالیت هاى روزمره است، هیچ گونه منبع انرژى در دسترس نیست و این مساله سبب افت در میزان و كیفیت فعالیت هاى روزانه مى گردد.
تفاوت بین وعده سحرى و افطارى چگونه باید باشد؟
بدن ما در زمان افطار، در حال استراحت كامل است، بنابراین هنگام شروع افطار بایستى از مواد غذایى سبک استفاده شود كه به طور ناگهانى به دستگاه گوارش فشاری وارد نشود. لذا توصیه مى كنیم افطار خود را با چند عدد خرما همراه با یك استكان چاى یا شیر ولرم باز كنید و بین افطارى و شام خود فاصله اى را در نظر بگیرید، مثلا در این فاصله مى توانید وضو گرفته و نمازتان را بخوانید كه هم ثواب نماز اول وقت را ببرید و هم حركات نماز باعث شود بدنتان كمى از حالت استراحت درآید.
توصیه مى شود كه شام خود را با غذاهاى سبك، كم قند و فیبردار مثل سوپ و سبزیجات یا سالاد كه فشار چندانى به معده وارد نمى كنند شروع كرده و سپس به سراغ شام اصلى بروید. چرا كه مصرف بیش از حد مواد غذایى شیرین و پُرچرب هنگام افطار، منجر به تشنگى مى شود و مصرف زیاد نوشیدنی ها ، بالاخص مایعات خنك، با رقیق كردن اسید و آنزیم هاى دستگاه گوارش سبب اختلال در هضم و جذب مواد غذایى مى گردد و این مساله مشکلاتی مانند درد شكم و نفخ را در پیش دارد.
زولبیا و بامیه به صورت سنتى، از قدیم سر سفره هاى افطار موجود است. ضرورتى در مصرف آن وجود دارد؟
هنگام افطار ذخیره قندى بدن بسیار كم است و به همین دلیل بهتر است در زمان افطار، با خوردن مواد قندى این كمبود جبران شود. بنابراین مصرف زولبیا یا بامیه در هنگام افطار مجاز است، البته به مقدار كم، زیرا مصرف بیش از حد آن به خاطر استفاده از روغن، كره و ماست و ادویه جات مختلف در تركیبات این نوع شیرینى و عدم اطمینان كافى به منابع مذكور ممكن است سبب مسمومیت هاى غذایى شود.
علاوه بر آن مصرف بیش از حد زولبیا و بامیه با توجه به این كه اشتها را كاهش مى دهد، باعث عدم مصرف مواد غذایی مورد نیاز بدن مى شود.