معرفی شهر ایلام

معرفی شهر ایلام

ا

یلام (به کردی: ئیلام) به یکی از شهرهای غربی ایران و مرکز استان ایلام است. جمعیت این شهر برپایهٔ سرشماری سال ۱۳۹۰ خورشیدی برابر با ۱۷۲٬۲۱۳ نفر بوده‌است. ایلام در عهد باستان نام‌های بسیاری مانند آلامتو، اریوجان، ماسبذان داشته و در قرن اخیر «دیوالا» و «حسین‌آباد» بوده‌است. شهر ایلام بعد از شهرهای کرمانشاه و سنندج سومین شهر بزرگ کردنشین ایران محسوب می‌شود. زبان اهالی شهر ایلام کردی ایلامی می‌باشد.

پیشینه

ایلام در عهد باستان به ‹‹اَریوجان›› معروف بود. اما ایلام کنونی در سال ۱۳۰۸ شمسی در منطقه‌ای که حسین‌آباد نامیده می‌شد از نو احداث گردیده و یک سال بعد با توجه به سابقه تاریخی و تصویب فرهنگستان ایران به نام ‹‹ایلام›› نام گذاری شده‌است. شهر ایلام در حصاری از کوه‌ها و ارتفاعات جنگلی استقرار یافته و آب و هوایی معتدل کوهستانی و بهاری دلپذیر دارد.

ایلام از دیرباز جایگاه شهرنشینی و گهواره فرهنگی ایرانیان بوده است. در دوره ساسانی بخشی از سرزمین «پهله» یا «پهلو» شمرده می‌شده و تازیان آن را «جبال» می‌نامیده‌اند. از سده چهارم تا میانه‌های ششم قمری، این منطقه بخشی از عراق عجم بود. ایلام در دوران جنگ ایران و عراق بشدت آسیب دید.

چگونگی تشکیل شهر

شهر کنونی ایلام، در میان چندین کوه که دور تادور شهر کشیده شده‌اند قرار دارد که آب و هوای معتدل تری نسبت به دیگر نقاط استان دارد. از آنجایی که تپه زیبا و طبیعی شاهد (خرگوشان) و قبر صی می (مهدی پدر هارون الرشید) یکی از خلفای عباسی و دره زیبای ارغوان در میان این کوهها قرار داشت، غلامرضا خان والی در زمان قاجار بر آن شد تا قلعه والی را در میان آن کوهها بنا کند که اولین بنای و به تدریج مردم ایلام در اطراف قلعه و در میان این کوهها شهر ایلام شکل گرفت.

در حال حاضر شهر ایلام به عنوان مرکز سیاسی – اداری استان ایلام از شهرهای توسعه یافته باختر کشور است و به لحاظ دارا بودن تفرجگاهی جنگلی و آثار تاریخی و باستانی متعدد از زیباترین شهرهای استان نیز محسوب می‌شود.

لباس

لباس کوردی دارای تنوع خاص در مناطق مختلف است.

لباس مردها شامل نیم‌تنه‌ای به نام کراس که همچون چوخه بوده و از جنس پشم یا کتان است و شلواری گشاد از جنس تی‌ترون وامثالهم وهمواره تک رنگ می‌باشد و در قسمت باسن ورانها کاملاً گشاده و در پائین هم باریک م شود. به شکلی که برای هر شلوار چند برابر نیاز واقعی پارچه بکار برده می‌شود که در گویش محلی به آن «شِوال جافی» یا «شِوال کُردی» می‌گویند؛ که در تمام نقاط استان استفاده می‌شود.

کِلاش (Kwlās ) کلاش نوعی کفش (امروزه مردانه و در گذشته هم مردانه و هم زنانه) است که توسط مردان با نخ پنبه وجوال دوز به شیوه‌ای خاصی روی یک قطعه لاستیک پهن به اندازه کمی بزرگتر از کف پاها بافته می‌شود. این لاستیک از روه داخلی چرخهای کهنهٔ اتومبیل تهیه می‌گردد. وامروزه در برخی نقاط عشایری وروستایی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

لباس زنان پوشش غالب دختران و زنان همچنان چا مانتو و چادر است.  لباس زنان شامل پیراهن بلند (بدون پولک یا با پولک)، جافی، شلواری است همانند شلوار مردان که توسط زنان کرد مخصوصاً در روستاها در هنگام کار پوشیده می‌شود. قی‌وَن پارچه‌ای بلند ویک رنگ که از آن به عنوان شال کمر استفاده می‌شود و امروزه در نقاط عشایری و روستایی برخی نقاط استان به صورت محدود خصوصاً در فصل کار کشاورزی موردذ استفاده قرار می‌گیرد.

گُلوَنی (Golwany) نوعی سرپوش از جنس حریر، ابریشم ویا نخی می‌باشد که در اندازه‌های مختلف کوچک وبزرگ تولید می‌گردد و جنس آن نازک بوده وزمینهٔ مشکی داشته وبا گل وبوته ونقش‌های ساده اسلیمی در رنگهای سفید وقرمز یا سبز وگاهی نارنجی وآبی وزرد تزئین گردیده‌است. در بیشتر نقاط استان بغیر از نقاط شمالی با شیوه‌های تقریباً مشابه‌ای از «گُلوَنی» برای پوش سر استفاده می‌شود. گل ونی پوششی کوردی بوده که از تمدن ایلام به جا مانده و دربین کوردها به کار می‌رود.

کَمَر چین (Kamarčin) تا چند دهه پیش بالاپوش عمدهٔ بیشتر زنان ایلامی خصوصاً در نواحی شمالی ومرکزی نوعی پالتوزنانه به اسم «کَمَرچین» بود که به علت استفاده فراوان از نوارهای زربافت در تزئین آن از زیبایی خاص برخوردار و احتمالاً نام آن نیز به همین خاطر باشد. جنس کمرچین از مخمل در رنگهای قرمز، جگری، سبز، سرمه‌ای ومشکی بوده ودارای آستین بلند، جلوباز، (عیناً شبیه پالتو مردانه) وجیب بادهانه کج در طرفین وکمربندی از جنس خود می‌باشد وبسته به سن وموقعیت مالی زن ممکن بود از تزئینات بیشتری برخوردار وچنانچه زن در سنین میان سالی ویا کهنسالی بوده از رنگهای سنگین (مشکی، سرمه‌ای) استفاده می‌کرد.

کُلَنجَه (Kolanja) کُلنجه نوعی دیگر از بالا پوشهای زنان می‌باشد که از نظر رنگ، جنس، دوخت وتزئینات وکاربرد عیناً مانند کمرچین می‌باشد با این تفاوت که فقط اندازهٔ آن کمتر بوده وتا حدود زانو می‌رسد و در مناطقی که کمرچین کاربرداشته مورد استفاده بوده‌است.

سُخمَه (Soxma) نوعی بالاپوش دیگر است که از مخمل ویا گاهی پارچه‌های رنگ دیگر و در رنگهای شاد وروشن (قرمز، جگری، سبز و…) دوخته می‌شود وفاقد آستین بوده وکاملاً شبیه جلیسقه می‌باشد.

کِراس یا شَوو( Kerās , ŠaÜ) همان پیراهن بلند وآستین دار زنانه است که اکثریت زنان روستایی وعشایریی وقسمتی از زنان شهری نیز به عنوان تن‌پوش از آن استفاده می‌کنند این پیراهن بلند بوده وتا نزدیک روی پاها می‌رسد وگاهی در ناحیه کمر مقدار تنگ گشته ولی پائین آن کاملاً گشاد می‌باشد


مردم

زبان و گویش

کوردی ایلامی، زبان رایج ساکنان استان ایلام و مناطقی از کشور عراق نظیر بدره (عراق)، مندلی و خانقین است.

آثار تاریخی

 
قلعهٔ والی ایلام

کاخ فلاحتی

پناهگاه سنگی قوچعلی (سنگ نوشته قوچعلی)

قلعه اسماعیل خان

مقبره مهدی بالله (صی می)

ناقه

قلعه توت ایلام

طاق شیرین و فرهاد

آتشکده سیاهگل

آتشکده موشکان

امامزاده پیرحسین

علی صالح (امامزاده خاص علی)

صنعت

صنایع

    پالایشگاه گاز ایلام

    پتروشیمی ایلام

    کارخانه سیمان ایران

همچنین تعدادی کارخانه‌های تولیدی بزرگ و کوچک

لینک های مرتبط :

استان ایلام

شهرستانها


1-آبدانان و معرفی جاذبه گردشگری آن

2-ایوان   و    معرفی جاذبه گردشگری آن

3-دره شهر   و    معرفی جاذبه گردشگری آن

4-دهلران   و    معرفی جاذبه گردشگری آن

5-ایلام   و    معرفی جاذبه گردشگری آن

6-مهران   و    معرفی جاذبه گردشگری آن

7-شیروان و چرداول   و    معرفی جاذبه گردشگری آن