لحظه جان دادن و قبض روح آدمی چگونه است؟
مرگ که انتقال از دنیا به جهان برزخ می باشد، با شداید و سختی ها توام است، که از آن به «سکرات مرگ» و گاهی به «غَمرات مرگ» تعبیر شده است، چنانچه در قرآن می خوانیم: وَ جائَت سَکرة الموتِ بِالحقِ ذلِکَ ماکُنتَ مِنهُ تَحید؛ و سرانجام سختی های مرگ، به حق فرامی رسد این همان چیزی است که از آن می گریختی.
لحظات مرگ برای هر انسانی سخت و ناگوار است و برای کافرین در دنیا عذاب آورتر، چنانچه در این باره امام سجاد (ع) فرموده اند: مرگ برای کافر مانند کندن لباسی است فاخر، و انتقال از منزل های مورد علاقه خود و تبدیل آن ها به چرک ترین و خشن ترین لباس ها و وحشتناکترین منزل ها و بزرگترین عذاب هاست. (بحارالانوار، ج6: 155)
در روایتی آمده است که روزی عزرائیل نزد حضرت موسی (ع) آمده و قصد گرفتن جان او را داشته است و سرانجام پس از گفت و گوهای فراوان با موسی (ع)، عزرائیل با دادن نارنجی خوشبو به موسی (ع) روح او را از بدن قبض می نماید. پس از آن که روح موسی (ع) از بدن جدا گردید، فرشتگان از وی پرسیدند: یا اَهونَ الانبیاء مَوتاً کَیف وَجَدت المُوت؛ ای کسی که در میان پیامبران از همه راحت تر مُردی، مرگ را چگونه یافتی؟
موسی (ع) پاسخ داد: کشاةٍ تُسلَخُ وَ هی حَیَةٌ؛ مرگ را مانند گوسفندی که زنده پوستش را بکنند یافتم. (مناهج الشارعین: 590)
علاوه بر این در باب تلخی مرگ از نظر حضرت یحیی (ع)، از امام صادق (ع) نقل شده است که ایشان فرموده اند: حضرت عیسی (ع) به کنار قبر حضرت یحیی (ع) آمد و از درگاه خداوند متعال درخواست نمود تا یحیی (ع) را زنده نماید. پس دعایش مستجاب گردید و یحیی (ع) از قبر بیرون آمد و به عیسی (ع) گفت: از من چه می خواهی؟ عیسی گفت: می خواهم با من اُنس بگیری، چنانچه در دنیا بر من مأنوس بودی.
سپس یحیی (ع) پاسخ داد: ای عیسی (ع)! هنوز تلخی مرگ در کامم فروننشسته، تو می خواهی مرا به دنیا برگردانی و بار دیگر تلخی مرگ را بچشم؟! آنگاه یحیی (ع) از عیسی (ع) جدا شد و به عالم قبر بازگشت. (عالم برزخ: 16- 21)
البته باید دانست طبق بعضی از روایات، حتی مردان خدا و پیامبران که نه دلبستگی به دنیا داشته و نه وحشتی از آینده، از سختی های لحظه ی مرگ، لحظه ی انتقال از این دنیا به دنیای دیگر نگران بوده اند، به نحوی که در مورد رسول خدا (ص) روایت شده است در لحظات پایانی عمر مبارکشان که دچار عارضه تب گردیده بودند، پیوسته دست در ظرف آب نموده و به صورت می کشیدند و زبانشان به ذکر «لا اله الا الله» حرکت می نمود و می فرمودند: «اِنَ لِلمُوتِ سَکراتُ؛ مرگ شدائد و سختی هایی دارد( که بسیار وحشتناک می باشد). (تفسیر روح البیان، ج9: 118؛ آمال الواعظین، ج3: 356- 358)/قدس