آداب و رسوم مردم گیلان در نوروز
کودکان که حکایت ماهی و گاو ، جابجایی زمین بر شاخ گاو و جنبیدن ماهی را در ظرف آب و یا تکان خوردن سیب و تخم مرغ را شنیده اند چشمان منتظر را لحظه ای از سفره هفت سین بر نمی گیرند، سرانجام چشمان خیره بر کاسه آب حرکت را احساس می کنند و بانگ شادی بر می آورند ، سال نو شد ، ماهی تکان خورد و ...
و اینک نوروز .
جشن ایبنی سال های دراز تاریخ مردمان این سرزمین .
جشن فراگیر همه سرزمینهای حوزه فرهنگ ایرانی .
جشن آفرینش انسان .
جشن نوزائی طبیعت و شکفتن شکوفه های درختان .
جشن بنفشه های نورسته در گستره ی جنگل های گیلان .
جشن آغاز بهار و جشنی که در آن سالهای سال انسان و طبیعت با هم آفرینش و نوزایی را به نیایش برخاسته اند.
" یا مقلب القلوب و الابصار ، یا مدبر اللیل و النهار، یا محول الحول و الاحوال،
حول حالنا الی احسن الحال " .
در خصوص ساعت تحویل سال نو باورها و آداب و رسوم خاصی در گوشه و کنار گیلان وجود دارد .
در شهرهایی که امام زاده و زیارتگاه معتبری وجود دارد بسیاری از مردم ساعت تحویل سال نو را در انجا جمع می شوند .
هنگام تحویل سال باید چراغ های خانه و شمع و چراغ سفر هفت سین نیز روشن باشد ، در برخی از مناطق گیلان از جمله در روستاهای اطراف رودبار لحظه معتقدند در لحظه تحویل سال آبها از حرکت می ایستند و هر کس لحظه سکون آب را دریابد ، هر مرادی که داشته باشد برآن کامران خواهد شد.
لحظه بسته شدن و از حرکت افتادن آبها را در نقاط مختلف به تفاوت در شب عاشورا و یا شب های قدر نیز می دانند .
آمدن " سبک پا" و یا " خوشقدم " در هنگام تحویل سال نو و یا صبح نوروز نیز در اغلب نقاط گیلان مرسوم است ، خوشقدم را از قبل انتخاب می کنند و او صبح نوروز با قران ، آینه ، آب و شاخه های گل و شکوفه و شمشاد اولین کسی است که پس از تحویل سال به خانه می آید شاخه های شمشاد را به چفت در خانه و اتاق می آویزد ، گل و شکوفه را در اطاقچه اتاق می گذارد ، مقداری آب در پاشنه در می ریزد و قران ، آب و اینه را روی سفره هفت سین قرار می دهد، مبارکباد می گوید، سکه ای برای شکون به صاحبخانه می دهد و عیدی و شیرینی می گیرد.
خوشقدم به علت آن که تمام خانه را قدم می زند و خیر و برکت گامهایش را به همه جای خانه می رساند " خانه پازن " نیز نامیده می شود.
در روستا " گنجی محله " شهرستان تالش اگر شب ، هنگام تحویل سال شود ، زن خانه مقداری از غذای شب را با غذایی که هر یک از افراد خانواده از سهم خود باقی گذاشته اند در دیگ می گذارد ، سپس همگی از اتاقی که سفره شام در آن گسترده شده بیرون می روند، در خمره ها و انبار و هرچه در آن ذخیره ای دارند نیز باز می گذارند تا نوروز که می آید به سفره ، انبار و همه آنچه که در خانه هست سر بزند و برکت ارزانی دارد.
سفره عیدی نیز در برخی نقاط استان گیلان ویژگی های دارد ، سبزه ، آب ، اینه ، شیرینی ، قرآن ، شمع و چراغ از مشترکات سفره های عیدی در همه نقاط گیلان است .
اما در منطقه تالش و برخی نقاط دیگر گیلان هفت سین را نمی چینند و در منطقه ماسال " قیچی " نیز از لوازم خوان نوروزی است چون در ماسال و در میان تالش ها رسم است که هرکس به عید دیدنی می روبد باید قدری از سر سبزه سفره عید را بچیند تا برکت بیافزاید .
در برخی نقاط گیلان هنگام چیدن سبزه با قیچی نیت می کنند و معتقدند که حاجت آنها برآورده می شود .
در بعضی نقاط گیلان نیز شیرینی های خاص محلی نیز از اجزاء سفره عید است ، حلوای عیدی یا حلوای دنگی ماسال از این جمله است .
درست کردن این حلوا آداب و تشریفاتی دارد ، باید آن را شب هنگام درست کنند و آن شب را با آواز خوانی به شادی تا صبح ،همراه استاد حلوایی بیدار بمانند.
حلوای عیدی را فقط در نوروز درست می کنند و از واجبات سنتی سفره نوروزی مردم ماسال است .
در تمام گیلان رسم است که خانواده عزادار سفره عیدی نمی چیند ، شیرینی نمی گذارد و مهمانا نش را با خرما و چای پذیرایی می کند.
مردم تالش برای همسایه های سوگوار خود حنا و لوازم سفره عیدی می برند ، سفره می چینند ودر آن شمع و چراغ روشن می کنند و صاحبخانه را از سوک در می آورند.
به پایان آمد این دفتر اما حکایت همچنان باقی است .