آبشار نره گر
این آبشار در روستای اسبو از توابع بخش شاهرود شهرستان خلخال قرار دارد . اکثر مردم این روستا به باغداری مشغولند و باغات آنها را درختان گردو تشکیل میدهد .
برای رسیدن به این آبشار ، پس از گذر از داخل روستا و طی مسیری در حدود 2 کیلومتر که بصورت صعب العبور بوده و فقط بصورت پیاده و سربالایی به این آبشار می رسیم .
منبع آب این آبشار از برف زمستانی باریده شده بر فراز کوههای که این آبشار در دامنه آن جریان دارد تامین می شود و با وجود بارندگی های خوب فصل بهار ، اگر برف خوبی در زمستان نبارد ، میزان آب آن کم خواهد بود .
تفرجگاه اندبیل
تتفرجگاه اندبیل که بیشتر به چشمه بیلدیر ( بیلدیر بولاغی ) معروف است در پنج کیلومتری شرق مرکز شهرستان خلخال ، در محدوده روستای اندبیل و در کوهپایه های تالش قرار گرفته و دارای بوته زارهای جنگلی و همجوار با استان گیلان و در میان قله های تماشایی از جمله عجم و پر از چمنزارها و چشمه سارهای پر آب و زلال واقع گردیده است که همه ساله در فصول مساعد سال بویژه ایام تابستان ، مسافران و گردشگران زیادی در این محل حضور می یابند ، بخصوص در سیزدهم فروردین که محل تجمع جمعیت انبوهی از خانواده های شهرستان میباشد .
این منطقه سر سبز و زیبا وعده گاه طبیعت گردان و علاقمندانی است که همه ساله در فصول گرم سال مسیر قدیمی و زیبای پیاده روی خلخال تا اسالم را با پای پیاده از اینجا شروع می کنند و با طی این مسیر از زیباییهای آن استفاده کرده و لذت می برند .
آب چشمه بیلدیر بولاغی بسیار گوارا و مطبوع بوده و بخاطر ظرفیت بالایی که دارد سرچشمه رودخانه ای با همین عنوان است که در پایین دست چشمه با ایجاد سد های مختلف و همچنین استخرهایی توسط اهالی ، پرورش ماهی قزل آلا نیز در آن رونق دارد .
منطقه گردشگری ازناو
منطقه گردشگری ازناو در جنوب شهر خلخال و در فاصله پنج کیلومتری از آن قرار دارد و شامل کوه ازناو ، چشمه ازناو با آبی بسیار گوارا و باغهای زیبا و مفرح است که همواره پذیرای میهمانان و گردشگران عزیز است .
بلندترین نقطه این منطقه قله زیبای ازناو است که ارتفاعی حدود 2350 متر از سطح دریا دارد که از پای این قله و در شمال شرقی آن چشمه آبی گوارا و خنک با دبی بسیار بالا خارج می شود که به چشمه ازناو شهرت دارد .
به برکت وجود این چشمه و ظرفیت آبدهی بالای آن که هیچ موقع از سال هم خشک نمی شود ، باغهای بسیار زیبا و مفرح در امتداد رودخانه بوجود آمده از این چشمه بوجود آمده که زیبایی این منطقه را چندین برابر می کند .
روستای گردشگری کزج
این روستا جزو بخش خورش رستم شهرستان خلخال است و در ساحل شرقی و در دامنه کوه مشرف به رودخانه قزل اوزن واقع شده است .
روستای گردشگری کزج جزء 12 روستای هدف گردشگری استان و 10 روستای دارای بافت با ارزش معماری سنتی در کشور محسوب می شود .
این روستا در ارتفاع 1250 متری از سطح دریا و به فاصله 12 کیلومتری از مرکز بخش خورش رستم ( هشجین ) و 57 کیلومتری از مرکز شهرستان خلخال واقع است . شغل اهالی روستا دامداری و کشاورزی بوده و به زبان ترکی آذربایجانی تکلم می کنند .
به علت نزدیکی این روستا به ماسوله و شباهت زیاد بافت این روستا با ماسوله و بر اساس نظریه کارشناسی متخصصین ، اهالی روستای گردشگری ماسوله از سکنه این روستا هستند که در گذشته های دور به علت کوچرو بودن مردم این روستا و استفاده از منطقه ماسوله به عنوان ییلاق ،بخشی از جمعیت روستای کزج در آن منطقه ساکن شده و روستای ماسوله را به روش روستای کزج بوجود آورده اند .
طرح احیای این روستا با همکاری سازمان میراث فرهنگی با هدف آماده سازی برای پذیرش گردشگران آغاز شده و در اجرای آن با حفظ وضع موجود ، کلیه سطوح و جداره معابر روستا بدون تغییر و بازگشایی ، سنگفرش می شود .
قلعه خشتی گیلوان
این قلعه در روستای گیلوان از توابع بخش شاهرود شهرستان خلخال در محوطه وسیعی که فاقد پوشش گیاهی چشمگیری است قرار دارد . این بنای زیبا دارای چندین برج است که به فواصل مختلف از همدیگر قرار گرفته اند که ارتفاع آنها در اثر گذشت زمان و عوامل طبیعی کاهش یافته و بازوهای آن کاملا از بین رفته است . دیوارهای قلعه نیز در برخی قسمت ها فروریخته و از بین رفته است ولی بقیه دیوارها سالم و پا بر جا می باشند . یکی از برجهای قلعه در فاصله دورتر ، در نقطه ای که احتمال حمله مهاجمان از طرف دره به قلعه می رود ، ساخته شده که تا حدودی بزرگتر از سایر برجهاست .
در کنار قلعه قبرستان قدیمی نیز وجود دارد که مربوط به دوره اسلامی است . مصالحی که برای ساخت این قعله بکار رفته است ، خشت و سنگ می باشد و بدلیل نمای خشتی آن که کمتر در قلعه های آذربایجان به چشم می خورد به این اسم معروف گشته است . روشن شدن قدمت دقیق و هویت سازندگان قلعه نیازمند بررسی های کارشناسانه بیشتر در محل می باشد .
حمام تاریخی نصر
قدمت: قاجار
عرصه: 580 متر مربع
اعياني: 492 متر مربع
تاريخچه
اين بنا متعلق به دوره قاجار است و طبق تحقيقات محلي و مطالعه در کتب تاريخي (تاريخ گيلان و ديلمستان ،سيري در تاريخ آذربايجان و...)بدليل خشکسالي و قحطي حادث شده در سال 1228 در هرو آباد (خلخال) بعنوان بنائي عام المنفعه براي تامين نيازهاي اهالي محل بنا شده است.
توصيف معماري
حمام نصر خلخال که در جوار رود خانه نور علي چاي و در بافت بازار بنا گرديده است به دوره قاجار تعلق دارد و فرم معماري آن با تفاوت هاي جزئي از اصول کلي حمام هاي ايران پيروي ميکند که در نقشه آن به چشم مي خورد.
ورود به هشتي از طريق پيشخاني ميسر است که کف آن پايين تر از سطح خيابان مي باشد و با دو پله به سطح معبر ميرسد اين قسمت داراي دو ورودي مي باشد يک ورودي به هشتي که به عنوان فيلتري ما بين سربينه و فضاي بيرون عمل ميکند و ورودي ديگر با چرخشي به سربينه منتهي مي شود تا جلوي ديد مستقيم از ورودي به سربينه گرفته شود
دالاني نيز به ابعاد 1 / 16 × 1 / 4 متر در قسمت شمالي به صورت الحاقي به پلان بنا اضافه گرديده که اين فضا نيز به هشتي ورودي منتهي مي گردد اين راهرو از طريق سه دالان ارتباطي (ورودي ) در ارتباط با گرمخانه مي باشد به احتمال قوي اين دالان محل چال حوض حمام بوده است سربينه داراي پلان مربع با چهار بازوي کناري ميباشدکه با کاربندي به بزرگي که به فرم کلاه درويشي مي باشد منتهي ميگردد پس از عبور از سربينه وارد مياندر و از آن طريق گرمخانه مي شويم.
اين بخش که به فرم هشت ضلعي مي باشد ، در ارتباط با فضا هاي خدماتي و خزنيه مي باشد. اتاق تنظيف که در سمت شمال گرمخانه قرار دارد با توجه به فرهنگ مردم و ماهيت اين فضا به گونه اي طراحي گشته که در حاشيه قرار گيرد و ديد مستقيم به داخل به وسيله گردش و پيچش جرزها شکسته شود سرويس بهداشتي نيز در ارتباط با مياندر ايجاد شده که دسترسي به آن هم از سربينه و هم از گرمخانه ميسر باشد
تون آتشدان و تاسيسات مورد نياز جهت گرم کردن آب در ضلع پشتي خزنيه بوده که بعدها تخريب گشته است
مشخصات سازه اي بنا :
پی سنگی با ملات آهکی و پایه های آجری به ضخامت 80 الی 100 سانتی متر می باشد و جرزها و ديوار هاي ضخيم اين حمام به وسيله سنگ و آجر با ملات آهک اجرا شده است پوشش سقف به صورت طاق و گنبد مي باشد که براي تبدل زمينه مربع به دايره جهت اجراي گنبد از کاربندي استفاده گرديده است
از قوسهاي مورد استفاده در طاقهاي اين بنا مي توان به پنج او هفت ، کليل ، گهواره اي وکشکولي اشاره نمود
تزئينات
اين حمام در قسمت سربينه داراي نقاشيهاي زبياي مي باشد که در حال حاضر با چند لايه گچ وسيمان سفيد پوشانده شده است در حال حاضر پنج لايه تزئيني در اين قسمت به چشم مي خورد که تنها لايه اول (اصلي )و لايه چهارم داراي ارزش هنري و تاريخي مي باشد از ديگر تزئينات مي توان به کاربندیهاي اجرا شده در سربينه و گرمخانه اشاره نمود
نوع مالکيت
آخرين مالک اين بنا خانواده ذکائي بوده اند اين حمام در سال 1381 توسط اداره ميراث فرهنگي خريداري گرديده و در حال حاضر جهت تبديل به اداره ميراث فرهنگي خلخال و موزه آثار باستاني در اختيار اين اداره مي باشد
اقدامات انجام گرفته بر روي بنا
عمليات رفع خطر و مرمت استحفاظي در اين بنا در سال 1381 صورت پذیرفت و متاسفانه مرمت و بازسازی این بنا به هیچ وجه بصورت مناسب و اصولی انجام نگرفت
این بنا هم اکنون برای بازدید عموم آزاد است
غار جلال آباد
غار جلال آباد در منتهی الیه جنوب شرقی شهرستان خلخال در بخش شاهرود و در نزدیکی روستای جلال آباد , در ضلع غربی رشته کوه ماسوله داغ ( تالش ) و در ارتفاع حدود 2400 متری از سطح دریا واقع شده است .
فاصله غار جلال آباد از مرکز شهرستان خلخال ، حدود 77 کیلومتر است . برای دسترسی به غار پس از عبور از دهستان شال , در محل سه راهی گیلوان ماجولان از طریق جاده ماجولان که به ماسوله منتهی می شود , پس از حدود 25 کیلومتر راه شوسه به روستای جلال آباد می رسیم که غار جلال آباد پس از طی نیم ساعت پیاده روی در دامنه کوه قابل دسترسی خواهد بود .
روستای گردشگری برندق
این روستا که یکی از روستاهای هدف گردشگری استان می باشد ،در بخش خورش رستم و در میان دره ای سرسبز و چشم نواز که اطراف آن توسط کوهها محصور گردیده قرار دارد که دارای مردمی مهمان نواز و خونگرم است . مردم این روستا به زبان ترکی آذربایجانی سخن می گویند و شغل اهالی روستا دامداری و کشاورزی میباشد .
محصولات کشاورزی این روستا شامل : گیلاس ، آلبالو ، انجیر ، زردآلو ، گردو ، انگور و ... میباشد .
همچنین طبیعت زیبای باغات ، آبشار برندق که در نزدیکی روستا واقع شده ، رودخانه زال که از وسط این روستا می گذرد و بنای تاریخی چهار گوش جلوه ای زیبا به این روستا بخشیده است .
غار هفت خانه
غار یئدی دام ( هفت خانه ) در جنوب غربی شهر خلخال و شمال روستای گرمخانه و در ارتفاع حدود 1600 متر از سطح دریا و در زیر کوه واقع شده است .
این غار در 20 کیلومتری شهر خلخال قرار دارد و بوسیله جاده آسفالته که از کیلومتر 16 جاده خلخال - هشجین به طرف روستای گرمخانه منشعب می شود به شهر خلخال مربوط میگردد .
غار یئدی دام از هفت تالار کوچک ( دام ) که به ترتیب پشت سر هم قرار دارند ، تشکیل شده است . این غار دارای دو دهانه ورودی است که دهانه اصلی رو به شرق قرار دارد . چهار تالار ( دام ) از این دهانه به سهولت قابل دسترسی است . ارتفاع این تالارها به طور متوسط بیشتر از 3 متر می باشد . ارتباط به بقیه خانه ها ار طریق راهرویی به طول 4 متر و به عرض و ارتفاع 70 و 50 سانتیمتر که طرفین آن سنگ چینی شده است ،صورت می گیرد .
بیشتر بخوانید :
آشنایی با استان اردبیل
آشنایی با شهرستان خلخال