استان گیلان با مساحت ۷۱۱۱۴ کیلومتر مربع در میان رشته کوه‌های البرز و تالش در شمال ایران جای گرفته است. این استان به واحد جغرافیایی جنوب دریای مازندران تعلق دارد و با استان‌های اردبیل در غرب، مازندران در شرق، زنجان در جنوب و کشور تازه استقلال یافته آذربایجان و دریای خزر در شمال هم مرز و همسایه است.
استان گیلان بین ۳۶ درجه و ۳۶ دقیقه تا ۳۸ درجه و ۲۷ دقیقهٔ عرض شمالی و ۴۸ درجه و ۲۵ دقیقه تا ۵۰ درجه و ۳۴ دقیقهٔ طول شرقی از نصف‌النهار گرینویچ قرار دارد و رود سفید تِمشک که بین چابکسر و رامسر جاری است، آن را از استان مازندران جدا می‌کند. براساس تقسیمات کشوری سال ۱۳۷۵، این استان به مرکزیت رشت، ۱۲ شهرستان، ۳۵ شهر، ۳۰ بخش، ۹۹ دهستان و ۲۷۶۳ آبادی دارد.
شهرستان‌های استان عبارت‌اند از: آستارا، آستانهٔ اشرفیه، بندر انزلی، رشت، رودبار، رودسر، شفت، صومعه‌سرا، طوالش، فومن، لاهیجان و لنگرود.
جغرافیای طبیعی و اقلیم استان
استان گیلان از استان‌های شمالی کشور است. ناهمواری‌های آن از غرب به شرق شامل: تالش، ماسوله، پشته کوه و رشته کوه البرز است که از سه بخش غربی، مرکزی و شرقی تشکیل شده است. البرز غربی مانند حصاری استان گیلان را در بر گرفته است و بلندترین قلهٔ‌آن فک یا دلفک (آشیانهٔ‌عقاب) نام دارد.
جلگه‌های استان گیلان در میان دریا و کوهستان، تا ارتفاع یکصد متری سطح دریا، گسترده‌اند. مساحت این جلگه‌ها به بیش از پنج هزار کیلومترمربع (نزدیک به یک سوم زمین‌های استان) می‌رسد. این زمین‌ها به سه قسمت عمدهٔ تالش، گیلان غربی و گیلان شرقی تقسیم می‌شوند.
اقلیم سرزمین گیلان به آب و هوای معتدل خزری معروف است. کوهستان تالش با جهت شمالی، جنوبی و کوهستان البرز با امتداد غربی - شرقی، مانند سدی از عبور بخار آب دریای مازندران و بادهای مرطوب شمال غربی به داخل ایران جلوگیری می‌کند و به علت ارتفاع زیاد، موجب بارندگی‌های فراوان در استان گیلان میشود.
تبخیر فراوان دریای مازندران ضمن افزایش رطوبت هوا (به ویژه در ماه‌های گرم سال تا ۹۳ درصد)، به تعدیل دمای هوا در تابستان و کاهش آن در زمستان، به ویژه در نواحی جلگه‌ای نزدیک به دریا، می‌انجامد. از این رو، یخ‌بندان زمستانی در نزدیکی کناره‌های دریا بسیار کم گزارش شده است.
براساس گزارش ایستگاه‌های هواشناسی استان متوسط حداقل مطلق دمای رشت ۶/۳ و متوسط حداکثر مطلق آن ۲۹/۸ درجه سانتی‌گراد، متوسط حداقل مطلق دمای آستارا ۷/۳ و متوسط حداکثر مطلق دمای آن ۲۵/۴ و متوسط حداقل مطلق دمای بندر انزلی ۹/۸ و متوسط حداکثر مطلق دمای آن ۲۳/۷ و متوسط حداقل مطلق دمای منجیل ۷/۲ و متوسط حداکثر مطلق دمای آن ۳۱/۱ درجه سانتی‌گراد گزارش شده است.
میزان بارندگی در استان گیلان به بادهای مرطوبی بستگی دارد که در زمستان از شمال غرب، در بهار از شرق و در تابستان و پاییز از غرب می‌وزند. این بادها، هوای مرطوب دریا را به سوی جلگهٔ گیلان می‌رانند. این توده‌های هوایی بر اثر برخورد با توده‌های هوای مرطوبی که از سوی دریای مدیترانه به سوی فضای دریای مازندران می‌آیند، موجب بارندگی‌های فراوان و طولانی می‌شوند. بادهای استان گیلان، هر یک تأثیری ویژه بر طبیعت منطقه می‌گذارند که مهم‌ترین آنها عبارت‌اند از:
باد بیرون‌وا، باد خزری، باد سَرتُوک، باد دشنه‌وا، باد گیله‌وا، باد گرمش (گرمیش)، باد منجیل، خشک دشنه‌وا، کنار گیله‌وا، بیرون گیله‌وا، آفتاب بوشه، سیاه‌وا، کویتم‌وا و باد سَمام.