بازار وکیل شهر شیراز یکی از مشهورترین بازارهای سنتی و تاریخی ایران است. این بازار که به فرمان کریم خان زند (۱۱۷۲ - ۱۱۹۳ ه. ق) ساخته شده، اکنون در مرکز شهر شیراز (شرق میدان شهدا) قرار گرفتهاست.
(مسجد و حمام تاریخی وکیل نیز در کنار این بازار قرار دارند) بازار طویل خوش طرحی که از بهترین آثار کریم خان زند است و هنوز تقریبا سالم و پابرجای در شیراز باقیمانده، بنام «بازار وکیل» مشهور است و تصور میرود شهریار زند پس از ملاحظه بازار قدیمی لار (از آثار زمان شاه عباس کبیر) طرح آنرا در شیراز ریختهاست.
تمام کارهای بازرگانی، خرید و فروش کالاهای داخلی و خارجی و مبادلات پایاپای، صدور یا دریافت حوالجات و صرافیها همگی در حجرههای این بازار انجام میگرفته و در واقع بازار وکیل مانند قلب واقعی شیراز بوده و تمام امور بازرگانی در آنجا به جریان میافتادهاست.
بازار وکیل تشکیلاتی داشته که بازرگانان میتوانستند با اطمینان کامل کالاهای خود را در آن به امانت بسپارند و در موقع لازم از آن استفاده نمایند.
این بازار از نزدیکی دروازه اصفهان تا مدخل بازارهای قدیم امتداد دارد و مشتمل بر حجرههایی با سکوی پهن در طرفین و ۷۴ دهانه طاقهای بلند و خوش تناسب بودهاست و چهار سوق بلندی در میان آن قرار داشته که بازارهای فرعی و غربی و شرقی آنرا قطع مینمودهاست.
مصالح ساختمانی این بازارها گچ و آجر وآهک بوده که روی پایههایی از تخته سنگهای تراشیده قرار گرفتهاست. سقف چهار سوق که از چهار طرف آن چهار بازار منشعب میشود بسیار بلند و با سبک ساختمانی دلپسندی بنا شدهاست.
قسمتهای مختلف این بازارها، بنا بر اساس کارهای صنعتی که در آن انجام میگرفته بنام های مخصوص خوانده میشود مانند: بازار بزرگ که انواع کالاها در آن یافت میشد. بازار بزازان، بازار بلور فروشان، بازار خیاطها، بازار کلاهدوزها، بازار سراجها و بازار شمشیرگرها.
بازار وکیل در ردیف آثار تاریخی کشور به شماره ۹۲۴ به ثبت رسیده و اداره کل حفاظت آثار باستانی ایران در حفاظت آن کوشا میباشد.
فرصتالدوله شیرازی در آثار عجم درباره این بازار چنین مینویسد: این بازار از نزدیکی دروازه اصفهان تا مدخل بازارهای قدیم امتداد دارد و مشتمل بر حجرههایی با سکوی پهن در طرفین و ۷۴ دهانه طاقهای بلند و خوش تناسب بودهاست و چهار سوق بلندی در میان آن قرار داشته که بازارهای فرعی و غربی و شرقی آنرا قطع مینمودهاست.
مصالح ساختمانی این بازارها گچ و آجر وآهک بوده که روی پایههایی از تخته سنگهای تراشیده قرار گرفتهاست. سقف چهار سوق که از چهار طرف آن چهار بازار منشعب میشود بسیار بلند و با سبک ساختمانی دلپسندی بنا شدهاست.
قسمتهای مختلف این بازارها، بنا بر اساس کارهای صنعتی که در آن انجام میگرفته بنامهای مخصوص خوانده میشود مانند: بازار بزرگ که انواع کالاها در آن یافت میشد. بازار بزازان، بازار بلور فروشان، بازار خیاطها، بازار کلاهدوزها، بازار سراجها و بازار شمشیرگرها.
بازار وکیل در ردیف آثار تاریخی کشور به شماره ۹۲۴ به ثبت رسیده و اداره کل حفاظت آثار باستانی ایران در حفاظت آن کوشا میباشد.
فرصتالدوله شیرازی در آثار عجم درباره این بازار چنین مینویسد:
بازار وکیل یکی از بازارهای مرحوم کریم خان وکیل است قریب به مسجد وکیل چهار بازار از آجر و گچ ساخته شالودههای آن از سنگهای کلان قرار داده و در وسط چهار بازار چهارسویی است که سقفش بسیار بلند و طرازش دلپسند است. کمتر بازاری در ایران بدین اسلوب و بنیان دیده میشود. یک بازار بزرگ تا برسد به چهارسوی مذکور چهل و یک طاق است، آنرا بازار بزازان گویند از هر گونه اقشمه و امتعه دارد. سمار و بلورفروش و خیاط و غغیره نیز در آن هست. بازار دیگر چهل و شش طاق است آنرا بازار کلاهدوزان نامند از کلاهدروز و اصناف دیگر دارد مع بسیاری از صرافان.
بازار دیگر ده طاق است در آن تمام سراج و ترکشدوزاند در وسط بازار اول که بازار بزازان باشد نیز بازاری است یازده طاق در آن جماعت شمشیرگرانند. درب این بازار منتهی میشود بدرب مسجد وکیل . . . .
بازار وکیل در هنگام امتداد خیابان زند از طرف شهرداری شکافته شده بطوریکه امروز خیابان زند عمود بر آن و از نزدیک چهار سوق بازار میگذرد.