مهندس بهداشت حرفه ای

بهداشت حرفه‌ای یا سلامت شغلی یا سلامت کار شاخه‌ای است ازعلم بهداشت وعبارتست از شناسائی، ارزیابی و کنترل عوامل زیان آور موجود در محیط کار به همراه یکسری مراقبت های بهداشتی درمانی به منظور سالم سازی محیط کار و حفظ سلامت نیروی کار. بهداشت حرفه‌ای ترکیبی از علوم پزشکی ومهندسی می‌باشد.

بهداشت حرفه ای را می توان به طور خلاصه علم و هنر تامین سلامت در محیط های شغلی تعریف کرد و یک مهندس بهداشت حرفه ای یا متخصص سلامت شغلی کسی است که وظیفه شناسایی،ارزشیابی و حذف یا کنترل عوامل مخاطره آمیز شغلی را به عهده دارد.

نگهداری و بهبود حداکثر سلامت جسمی، روانی و اجتماعی کارکنان مشاغل مختلف، از طریق پیشگیری از خطرات تهدید کننده سلامت کارگران، مطالعه شرایط نامناسب محیط کار و اثرات سوء آن بر تندرستی آنان می‌باشد.

کارشناس بهداشت حرفه‌ای که دراین زمینه فعالیت دارد، با شناختی که ازمحیط کار، فرایندهای کاری، خطرات وعوامل زیان‌آور محیط کار و نیز تاثیراتی که این عوامل بر سلامت شاغلین می‌گذارند دارد، از طریق بررسی، ارزیابی، اندازه گیری وکنترل عوامل زیان آورمحیط کار، درصدد سالم سازی وبهسازی محیط کاربرمی آید. مهندس بهداشت حرفه ای در صورت شناسایی بیماری های حرفه ای در شاغلین، آنها را برای تشخیص قطعی و درمان نزد پزشک می فرستد.

عوامل زیان آورمحیط کار که شناسایی و کنترل آنها یکی از وظایف اصلی مهندسی بهداشت حرفه ای است، عبارتند از :

عوامل زیان آور فیزیکی محیط کارشامل سروصدا، گرما و رطوبت، سرما، ارتعاش، فشار (کمبودوافزایش فشار)، روشنایی (کمبود وافزایش نور)، اشعهٔ مادون قرمز، اشعهٔ ماورائ بنفش، اشعه‌های یونیزان و الکتریسیته

عوامل زیان آورشیمیایی محیط کارمانندگازها، بخارات، دود ومه،گرد وغبار،اسیدهاوبازها، فلزات و...

عوامل زیان آور بیولوژیکی محیط کارشامل ویروس‌ها، قارچ‌ها، انگل‌ها، باکتری‌ها و ...

عوامل زیان آورمکانیکی وارگونومیک محیط کار، شامل: پوزیشن‌های نامناسب بدن حین کار، بلندکردن وحمل باربیش ازخدمجاز، سطوح کارشامل میز، صندلی، ابزارآلات مورد استفاده، تجهیزاتی که مناسب طراحی نشده باشندو......

عوامل زیان آور روحی وروانی محیط کارمانند روابط کارگر با کارفرما، همکاران، زیردستان، تشویق‌ها وتنبیه ها،ارتقاء شغلی، رضایت شغلی و...

در ادامه با وظایف، دانش و مهارت مورد نیاز، تحصیلات لازم و نحوه ورود به شغل، بازارکار و آینده شغلی، درآمد مهندس بهداشت حرفه ای و برخی از افراد معروف در این حوزه آشنا می شوید.

وظایف مهندس بهداشت حرفه ای

وظایف اصلی مهندس بهداشت حرفه ای در مراکز صنعتی، شرکت و واحدهای کاری عبارتند از :

نظارت فنی بر کارکنان جهت رعایت ضوابط بهداشت حرفه ای

بازدید منظم از بخش های مختلف، شناسایی مشکلات بهداشت حرفه ای و تصمیم گیری برای رفع آنها

بررسی محیط کار از نظر وجود انواع عوامل زیان بار (نمونه برداری، سنجش و ارزیابی مستمر) و برنامه ریزی برای رفع آنها

نظارت بر اجرای درست ضوابط آیین نامه بهداشتی محل کار

تهیه و تدوین محتوا و وسایل آموزشی شامل بروشور، پوستر، نشریه، فیلم و ... برای شاغلین و مدیران جهت آموزش بهداشت حرفه ای

بررسی و تجزیه و تحلیل حوادث و مشکلات محیط کار و تلاش جهت رفع یا پیشگیری از آنها

نظارت بر کلیه موارد بهداشتی مانند آشپزخانه ها، غذاخوری ها، سرویس های بهداشتی و ...

تهیه گزارش وضعیت بهداشت حرفه ای، بیماری ها و مشکلات موجود در این حوزه برای مدیران و سازمان های مربوطه

وظایف اصلی مهندس بهداشت حرفه ای در مراکز بهداشت عبارتند از :

کسب شناخت و اطلاعات کافی از وضعیت بهداشت حرفه ای کارگاه ها و کارخانجات

تنظیم و پیگیری اجرای برنامه های پیشگیری از انواع بیماری های کاری و عوارض آنها

نمونه برداری، سنجش و ارزیابی عوامل زیان بار محیط کار

نظارت بر اجرای طرح های بهداشت حرفه ای

برنامه ریزی و اجرای برنامه های آموزشی برای مسئولان بهداشت حرفه ای، اعضای کمیته های حفاظت فنی و بهداشت کار و...

بررسی گزارشات رسیده از واحدها، کارگاه و کارخانه ها، تشخیص نواقص و عیوب و صدور اخطاریه در صورت نیاز

صدور مجوز برای شرکت های خصوصی ارائه دهنده خدمات بهداشت حرفه ای

دانش و مهارت مورد نیاز

آشنایی کامل با دانش، قوانین و مباحث بهداشت حرفه ایمهندس بهداشت حرفه ای - مسیر ایرانی

مسئولیت پذیری

دقت و توجه به جزئیات

مهارت های ارتباطی مناسب

توان تصمیم گیری درست و به موقع

توانایی خوب در حل مساله و مشکلات

آشنایی کافی با مسایل فنی صنعت و سازمان محل کار

توان و استقامت بدنی مناسب

توان آموزش موارد بهداشتی و ایمنی به شاغلین

حصیلات لازم و نحوه ورود به شغل

فارغ التحصیلان کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترای رشته مهندسی بهداشت حرفه ای می توانند وارد این شغل شوند.

بازار کار مهندس بهداشت حرفه ای و آینده شغلی

مهندس بهداشت حرفه ای می تواند در وزارتخانه های کار، تعاون و رفاه اجتماعی ، صنعت، معدن و تجارت ، جهاد کشاورزی ، نیرو ، بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی و صنایع دفاعی مشغول به کار شود.

مطابق با قوانین موجود، شرکت ها و صنایعی که بالای 25 نفر شاغل داشته باشند، باید کمیته حفاظت فنی و بهداشت کار در محل کار خود تشکیل دهند که یکی از اعضای اصلی آن مسئول بهداشت حرفه ای است. 

سازمان ها ، شرکت ها و کارخانه های بزرگی مثل شرکت نفت ، ذوب آهن ، هواپیمایی کشوری ، ایران خودرو ، پلی اکریل دارای واحد بهداشت حرفه ای بسیار قوی هستند که در هر یک از این واحد ها چند مهندس بهداشت حرفه ای فعالیت می کنند . در حال حاضر بیش از 50 درصد ازدانش آموختگان مهندسی بهداشت حرفه ای نیز به طور تمام وقت یا پاره وقت در کارخانجات و سازمان های مختلف به عنوان مسئول بهداشت حرفه ای کار می کنند.

علاقه مندان به حوزه آموزش و تدریس هم می توانند با داشتن مدارک تحصیلی عالی در مهندسی بهداشت حرفه ای جذب دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی شوند.

علاوه بر موارد بالا شرکت های خصوصی در زمینه ارائه خدمات بهداشت حرفه ای و طب کار در کشور مشغول فعالیت هستند که مهندسان بهداشت حرفه ای می توانند در آنها استخدام شوند و یا خود برای تاسیس این نوع شرکت ها اقدام کنند. برای دریافت اطلاعات بیشتر در این مورد روی لینک های زیر کلیک کنید :

میزان استخدام این شغل در برخی از کشورهای جهان عبارتند از :

آمریکا – پیش بینی ها نشان می دهد که میزان استخدام این شغل در بین سال های 2010 تا 2020، رشد 9 درصدی خواهد داشت. در حالی که این عدد برای متوسط مشاغل 14 درصد خواهد بود.

استرالیا – در بازه زمانی 5 سال گذشته میزان رشد استخدام این شغل 89.7 درصد بوده است. در حالی که این عدد برای متوسط مشاغل 7.8 درصد بوده است. پیش بینی ها رشد متوسطی را در آینده برای میزان رشد استخدام این شغل تخمین زده اند.

حقوق و درآمد مهندس بهداشت حرفه ای

مهندسان بهداشت حرفه ای که در بخش دولتی استخدام می شوند، مطابق با قانون مدیریت خدمات کشوری حقوق دریافت می کنند. آنهایی هم که در بخش خصوصی فعالیت می کنند، بنا بر میزان تخصص، تجربه و نوع توافق صورت گرفته با کارفرمای خود، درآمدهای متفاوتی دارند.

در جدیدترین پژوهش صورت گرفته در اواخر سال 1392 توسط تعدادی از متخصصان شغلی کشور، گروه های مختلف شغلی از نظر درآمدی مورد بررسی قرار گرفته اند. بر این اساس متوسط حقوق و درآمد مهندس بهداشت حرفه ای در سمت های مختلف شغلی و در رده های مختلف سازمانی (کارشناس، سرپرست و مدیر) استخراج شده است.

برای مهندس بهداشت حرفه ای در هر سمت و در هر رده سازمانی حداقل، حداکثر و متوسط درآمد ماهیانه ذکر شده است. به عنوان مثال مهندسان بهداشت حرفه ای که در سمت کارشناس HSE در رده کارشناس کار می کنند، در اواخر سال 1392، حداقل درآمد 550000 تومان، حداکثر درآمد 1980000 تومان و متوسط درآمد ماهیانه 1100000 تومان را داشته اند.

درآمد این شغل در برخی از کشورهای جهان عبارتند از :

آمریکا – متوسط درآمد سالانه این شغل در سال 2012، 66.800 دلار می باشد.

استرالیا- متوسط درآمد سالیانه این شغل حدودا معادل 71.000 دلار آمریکا (قبل از کسر مالیات) می باشد.

شخصیت های مناسب این شغل

در یک انتخاب شغل صحیح و درست، عوامل مختلفی از جمله ویژگی های شخصیتی، ارزش ها، علایق، مهارت ها، شرایط خانوادگی، شرایط جامعه و ... برای هر فرد باید در نظر گرفته شوند. یکی از مهم ترین این عوامل ویژگی های شخصیتی می باشد. شناخت درست شخصیت هر فرد فرآیندی پیچیده و محتاج به تخصص و زمان کافی است. البته هر فردی ویژگی های منحصربه فرد خود را دارد، حتی افرادی که به نوعی تیپ شخصیتی مشابه دارند، باز هم در برخی موارد با یکدیگر متفاوت هستند.

به طور کلی همیشه افراد موفقی از تیپ های شخصیتی مختلف در تمام مشاغل هستند و نمی توان دقیقا اعلام کرد که فقط تیپ های شخصیتی خاصی هستند که در این شغل موفق می شوند. اما طی تحقیقاتی که صورت گرفته تیپ های شخصیتی ای که برای این شغل معرفی می شوند، عموما این کار را بیشتر پسندیده و رضایت شغلی بیشتری در آن داشته اند.

شخصیت های مناسب این شغل بر اساس شخصیت شناسی MBTI :

INTJ این تیپ شخصیتی توان پژوهش و برنامه ریزی مستقل داشته و منطقی می باشد. او به کمک شم خود توان دیدن و در نظر گرفتن همه راه حل های ممکن و خلاقانه را دارد.

INTP این تیپ شخصیتی دوست دارد با مفاهیم پیچیده و جدید روبرو شود. اگر این شغل همراه با پژوهش و بررسی باشد، فرصت کاری مستقل و مطلوبی را برای او فراهم می کند.

ESTP این تیپ شخصیتی از اطلاعات فنی و تخصصی خوبی برخوردار بوده، به جزئیات توجه زیادی دارد و از استقلال و انعطاف کاری لذت می برد.

ISTP این تیپ شخصیتی از مشاغل ملموس لذت می برد. او قدرت مشاهده خوبی داشته و به جزئیات توجه زیادی دارد.