سرطان مبهل، سرطانی است که در بافت های مبهل آغاز می شود. مبهل بخش بیرونی اندام تناسلی زن است که دربرگیرنده لب های فرج، کلیتوریس و دهانه واژن می باشد. سرطان مبهل بیشتر بر لب های واژن اثر می گذارد.
بیشتر زنان دارای سرطان مبهل، بالاتر از 50 سال و با رنج سنی ماکزیمم 65 تا 75 سال هستند. اما این بیماری بیشتر در بین زنان کم تر از 40 سال شایع است.
سرطان مبهل 5 تا 12 درصد از همه سرطان های تهاجمی زنان را دربرمی گیرد. هیچ تست غربال گیری بجز معاینات شخصی از مبهل و معاینات منظم لگن خاصره توصیه نمی شود. بیوپسی از زخم مبهلی، تست اصلی برای تشخیص است.
زنانی که احساس خارش و نیز تغییر در رنگ و ظاهر مبهل خود دارند، نسبت به دیگران احتمال بیشتری دارد که در معرض ابتلاء به سرطان مبهل باشند.
لازمست که هر زنی سالانه معاینه لگن و Pap smear انجام دهد که در خلال آن، پزشک هرگونه مورد غیرطبیعی را در رنگ یا ساختار مبهل پیدا کند.
انواع سرطان واژن
دو نوع سرطان واژن وجود دارد:
سرطان یاخته های پولکی
شایع ترین سرطان واژن، این سرطان است و ۷۰ درصد از موارد این بیماری را تشکیل می دهد. سرطان یاخته های پولکی در یاخته های مخاطی ظریف و تختی که سطح واژن را می پوشانند، بوجود می آیند.
سرطان یاخته های پولکی واژن گرایش به این دارد که به آهستگی رشد کند و ممکنست از یک حالت پیش سرطانی که بنام intraepithelial neoplasia واژنی (VAIN) شناخته می شود، پدید آید که در آن، یاخته های غیرطبیعی می توانند در بالاترین سطح جداره واژن یافت شوند.
adenocarcinoma
تقریبا ۱۵ درصد از موارد سرطان واژن را تشکیل می دهد. این سرطان در یاخته های غده ای واژن آغاز می شود.
سرطان یاد شده بیشتر در زنان بالای ۵۰ سال رخ می دهد ولی یک نوع فرعی آن که بنام یاخته های روشن adenocarcinoma است، ممکنست در زنانی بوجود آید که مادران آنها به هنگام بارداری در معرض ماده diethylstilbestrol (DES) بوده اند.
دیگر انواع سرطان ها از قبیل melanomas و sarcomas نیز ممکنست در واژن بوجود آیند.
همچنین سرطان های خاصی هستند که احتمال دارد از محل اصلی خود به واژن سرایت کنند از قبیل سرطان های رحم، راست روده و مثانه. این سرطان ها طبق نوع سرطان اولیه درمان می شوند.
یک تست Pap (که Pap smear هم نامیده می شود)، می تواند یاخته های سرطانی را در واژن و رحم شناسایی کند. حتی اگر رحم زنی با عمل جراحی برداشته شده باشد، باز امکان ابتلاء به سرطان واژن وجود دارد.
لازمست هر زنی سالانه از لگن بایت خاصره معاینه شود و تست Pap smear بدهد حتی اگر رحم او برداشته شده باشد.
عوامل ابتلاء به سرطان واژن
اگرچه دلایل واقعی ابتلاء به سرطان واژن ناشناخته هستند ولی ممکنست دلایل خاصی وجود داشته باشند که احتمال ابتلاء یک زن را به سرطان واژن افزایش دهد. اما لازمست بیاد داشته باشید که داشتن یک یا چند عامل از این عوامل بدان معنی نیست که شما حتما دچار این بیماری خواهید شد.
عواملی که می تواند احتمال ابتلاء زنان را به سرطان واژن افزایش دهند، اینها هستند :
سن
تقریبا ۸۵ درصد از موارد سرطان واژن در زنان بالای ۴۰ سال رخ می دهد و نزدیک به ۵۰ درصد در بالاتر از ۷۰ سالگی دیده می شود.
(Diethylstilbestrol (DES
زنانی که مادرهایشان در معرض DES بوده اند دارویی که بین سال های ۱۹۴۰ تا ۱۹۷۱ برای جلوگیری از سقط شدن جنین استفاده می شد
احتمال بیشتری برای ایتلاء به انواع خاصی از سرطان واژن دارند که adenocarcinoma نام دارد. این احتمال در بین دختران زنانی که از این دارو در خلال ۶ ماه نخست بارداری استفاده کرده اند، بیشتر است.
همچنین این زنان احتمال بیشتری برای دچار شدن به بدقوارگی شدید واژن خود دارند و نیز حالتی که adenosis نامیده می شود.
Adenosis واژنی
حالت غیر سرطانی توسط یاخته های غده ای مشخص می شود که منطقه واژن را بجای یاخته های مخاطی پولکی با یاخته های غده ای می پوشاند.
تقریبا ۴۰ درصد از زنانی که پریود ماهانه خود را آغاز کرده اند، دچار این حالت می شوند و نیز تقریبا همه زنانی که ماردرهایشان از داروی DSE مصرف کرده اند. زنانی که adenosis دارند، تاحدودی احتمال ابتلاء آنها به سرطان واژن افزایش می یابد و توصیه می شود که غربال گیری و پیگیری انجام دهند.
ویروس Papilloma انسانی HPV گروهی از بیش از ۱۰۰ ویروس است، برخی از این ویروس ها از راه جنسی منتقل می شوند و ممکنست احتمال ابتلاء به دیگر انواع سرطان دستگاه تناسلی را افزایش دهند.
برخی از شایع ترین حالت های HPV ممکنست سبب پیدایش زگیل Papilloma شوند درحالی که شاید دیگر انواع عفونت های HPV نشانه های قابل دیدی نداشته باشند. انواع ۱۶ و ۱۸ از HPV ، ارتباط قوی تری با پیدایش سرطان دارند.
زنان زیر ۳۰ سال احتمال بیشتری برای ابتلاء به عفونت HPV دارند. حفاظت در برابر HPV می تواند به بسیاری از زنان جوان کمک کند تا احتمال ابتلاء به سرطان واژن را در خود پایین بیاورند، اخیرا در ایالات متحده دو نوع واکسن برای این منظور ساخته شده است.
سرطان دهانه رحم
تشخیص قبلی سرطان دهانه رحم یا بی قوارگی دهانه رحم (حالت پیش سرطانی) می تواند احتمال ابتلاء به سرطان واژن را افزایش دهد. این ممکنست مرتبط با عوامل مشترکی از قبیل عفونت HPV و سیگار کشیدن باشد.
سیگار کشیدن
زنانی که سیگار می کشند، حداقل دو برابر دیگر زنان احتمال ابتلاء به سرطان واژن را دارند.
الکل
برخی از پژوهش ها نشان می دهند که نوشیدن الکل، احتمال ابتلاء به سرطان واژن را در زنان افزایش می دهد. اگرچه روشن نیست که این موضوع کاملا در اثر الکل باشد و یا به عواملی مانند سیگار کشیدن یا عفونت HPV مرتبط باشند.
ویروس عدم کارآیی سیستم ایمنی (HIV)
عفونت HIV نیز می تواند احتمال ابتلاء زنان را به سرطان واژن افزایش دهد.
توجه:
هر عاملی که سبب افزایش احتمال ابتلاء به بیماری باشد، عامل ابتلاء نامیده می شود. داشتن یکی از این عوامل، به معنی این نیست که شما سرطان خواهید گرفت و نیز نداشتن این عوامل نیز به معنی این نیست که شما دچار این سرطان نخواهید شد.
اگر فکر می کنید که یک یا چند عامل از این عوامل را دارید، با پزشک خودتان درمیان بگذارید.
نشانه ها و علائم سرطان واژن
پیدا کردن سرطان واژن درحالی که هنوز در مراحل اولیه آنست، شانس درمان موفق آن را افزایش می دهد. درحالی که نشانه ها معمولا تا زمانی که سرطان به مراحل پیشرفته آن برسد، پدیدار نمی شوند.
آگاهی از علائم احتمالی سرطان واژن و مطرح کردن آن با پزشک، شانس درمان را افزیش می دهد.
معاینات منظم توسط متخصص زنان نیز به یافتن شرایط پیش سرطانی و سرطان های تهاجمی اولیه در پیش از پیدایش نشانه ها کمک می کند.
هنگامی که بیماری حالت تهاجمی پیدا می کند، نشانه های سرطان واژن ممکنست شامل این موارد باشد :
خون ریزی غیرعادی از واژن
تغییر شکل غیر عادی در واژن
پیدایش یک توده قابل دیدن
درد غیر عادی به هنگام پریود ماهانه
در بیشتر موارد سرطان واژن، نشانه های بیماری ممکنست شامل احساس درد هنگام ادرار کردن، یبوست و درد در لگن خاصره باشد.
چون این علامت های سرطان واژن ممکنست نشانگر حالت پیش سرطانی از قبیل عفونت، دردهای غیرعادی و یا تغییرات غیر طبیعی نیز باشد، لازمست که با پزشک متخصص زنان مشوت شود تا علت آن مشخص شود و در صورت نیاز، درمان مناسب برای آن تعیین گردد.
توجه:
احتمال دارد که این نشانه ها در اثر مشکلاتی جز سرطان باشد. بهتر است که برای تشخیص دقیق با یک متخصص مشورت کنید.
تشخیص و ردیابی سرطان واژن
در مراکز درمان سرطان، علاوه بر گرفتن سوابق پزشکی، پزشک یک معاینه از لگن بیمار انجام می دهد و نیز یک تست Pap انجام می شود که نمونه هایی از یاخته های دهانه رحم و واژن گرفته شود تا آن را از بابت سرطانی بودن در زیر میکروسکوپ بررسی کنند.
دیگر تست های احتمالی برای سرطان واژن اینها هستند :
Colposcopy
درخلال این آزمایش که vaginoscopy نیز نامیده می شود، پزشک از یک میکروسوکوپ ویژه بهره می گیرد که colposcope نام دارد تا با آن بتواند دیواره های واژن و دهانه رحم را با دقت بیشتری ببیند.
اگر مناطق غیر طبیعی شناسایی شوند، ممکنست پزشک در همان زمان بیوسی انجام دهد تا نمونه ای را برای آزمایش های بیشتر بدست آورد.
بیوپسی
درخلال انجام بیوپسی، پزشک نمونه کوچکی از بافت را از منطقه پیرامون برمی دارد و آن را به آزمایشگاه می فرستد تا آزمایش های بیشتری بر روی آن انجام شود.
پزشک متخصص آزمایشگاه که همان آسیب شناس باشد، نمونه را در زیر میکروسکوپ بررسی می کند تا معلوم شود آیا آن یاخته ها سرطانی هستند یا پیش سرطانی و یا یاخته های طبیعی می باشند.
پرتو نگاری ایکس
می توان یک پرتونگاری ایکس استاندارد از قفسه سینه انجام داد تا مشخص شود آیا یاخته های سرطانی به شش ها سرایت کرده اند یا نه.
تصویربرداری کامپیوتری (سی تی اسکن)
سی تی اسکن نوع ویژه ای از پرتونگاری ایکس است که تصاویری سه بعدی و متقاطع از همه بدن بدست می دهد.
برخلاف یک پرتونگاری ایکس معمولی، سی تی اسکن می تواند تصاویر دقیقی از اندام های داخلی بدن مانند کبد و شش ها بدست دهد. این تست ردیابی سرطان واژن معمولا برای آن استفاده می شود که سایز و شکل تومور معلوم شود و اینکه آیا سرطان به غدد لنفاوی و دیگر اندام های بدن سرایت کرده است یا نه.
گاهی احتمال داده می شود که سرطان به فراتر از واژن نیز سرایت کرده باشد. همچنین از سی تی اسکن می توان برای هدایت سوزن بیوپسی برای گرفتن نمونه بافت از بخش مشکوک استفاده کرد.
تصویربرداری به کمک تشدید میدان مغناطیسی (MRI)- از MRI برای بررسی بافت های نرم درون بدن نیز استفاده می شود اما برخلاف پرتونگاری ایکس و سی تی اسکن، در MRI از امواج رادیوفرکانسی و میدان های مغناطیسی قوی برای تهیه تصاویر استفاده می شود بنابراین قرار گرفتن در معرض تابش پرتوها پیش نمی آید.
از MRI اغلب برای تشخیص سرطان واژن و دیگر سرطان های مربوط به منطقه لگن استفاده می شود. این روش تصویربرداری برای شناسایی غدد لنفاوی بزرگ شده در کشاله ران نیز سودمند است که ممکنست نشانگر گسترش سرطان باشد.
MRI می تواند ابزار موثری باشد برای تعیین اینکه آیا سرطان به مغز یا رشته نخاعی سرایت کرده است یا نه.
اسکن با کمک انتشار ذرات پوزیترون (PET)
این تکنیک تصویربرداری برای توجه به فعالیت متابولیکی درونی اندام های گوناگون بدن استفاده می شود. یک ماده رنگی رادیواکتیو- که معمولا نوعی گلوکز است- به بیمار تزریق می شود و از یک دوربین ویژه استفاده می شود تا تصویری از مناطق رادیواکتیو شده درون بدن تهیه شود.
چون یاخته های سرطانی بسرعت رشد می کنند و اغلب در مقایسه با یاخته های سالم، فعالیت متابولیکی بیشتری دارند، بیشتر از گلوکز رادیواکتیو شده جذب می شوند. بعلت این پدیده، اسکن PET می تواند در یافتن جابجایی های کوچک، بسیار سودمند باشد و یا برای تعیین اینکه آیا غدد لنفاوی بزرگ شده، دارای یاخته های سرطانی هستند یا نه.
این روش برای پیدا کردن جاجایی های کوچک سرطان نیز مفید است. اسکن های PET بسیار حساسند اما جزئیات بیشتری را نشان نمی دهند بنابراین اغلب به همراه سی تی اسکن مورد استفاده قرار می گیرد (PET/CT).
Proctosigmoidoscopy و Cystoscopy
در این دو روش مشابه، از یک لوله قابل انعطاف باریک و توخالی استفاده می شود که یک عدسی و منبع نوری بر انتهای آن قرار دارد تا با آن بتوان راست روده و روده بزرگ یا مثانه را بررسی کرد تا معلوم شود آیا سرطان به آنها گسترش یافته است یا نه.
مرحله بندی سرطان واژن
مراحل سرطان واژن
مرحله بندی سرطان واژن نشان می دهد که بزرگی سرطان تا چه اندازه است و گسترش سرطان چقدر است. مراحل سرطان واژن براساس سه طبقه است :
T- سایز تومور اولیه را شرح می دهد
N- بیان می کند که آیا یاخته های سرطانی به غدد لنفاوی منطقه سرایت کرده اند یا نه
M- نشان می دهد که آیا سرطان جابجا شده است (به مناطق دوردست بدن سرایت کرده است)
گروه بندی مراحل سرطان واژن
مرحله ۰:
این مرحله از سرطان واژن به عنوان neoplasia مخاطی (VAIN 3) و یا سرطان موضعی شناخته می شود. یاخته های سرطانی، به لایه مخاطی یاخته های جداره واژن محصور هستند و به عمق بیشتری هجوم نبرده اند.
از این مرحله فقط در سیستم مرحله بندی مرسوم AJCC استفاده می شود و در سیستم FIGO کاربرد ندارد.
مرحله I:
در این مرحله، یاخته های سرطانی به لایه های عمیق تر بافت واژن هجوم برده اند اما به فراتر از واژن و به ساختارها یا غدد لنفاوی مجاور سرایت نکرده اند.
مرحله II-
یاخته های سرطانی به بافت ارتباطی پیرامون واژن رسیده اند اما هنوز به اندام ها یا غدد لنفاوی مجاور سرایت نکرده اند.
مرحله III-
سرطان به فراتر از واژن به دیواره های لگن یا غدد لنفاوی مجاور سرایت کرده اما به اندام های دوردست گسترش پیدا نکرده است.
مرحله IVA-
در این مرحله از سرطان واژن، سرطان به فراتر از واژن و به اندام های مجاور مانند مثانه یا راست روده سرایت کرده است. ممکنست یاخته های سرطانی به غدد لنفاوی رسیده باشند اما به اندام های دوردست نرسیده اند.
مرحله IVB-
در این مرحله، سرطان پیشرفته ترین حالت خود را دارد. یاخته های سرطانی به اندام های دوردست از قبیل شش ها رسیده اند.
منبع : پزشکین ،سرطان واژن از علائم تا تشخیص آن